W dokumentach z archiwum Urzędu Miasta w Wołominie znajdujemy kilka interesujących informacji o obchodach świąt państwowych w mieście.
W protokole z posiedzenia Magistratu w dniu 6 listopada 1928 r. czytamy:
W związku z uroczystością 10-lecia Odzyskania Niepodległości, Magistrat postanowił zwrócić się do ludności o przyjęcie udziału w uroczystościach obchodu 10-lecia Odzyskania Niepodległości wg programu opracowanego przez specjalny Komitet oraz iluminacji swych lokali w godzinach wieczorowych. Domy winny być udekorowane flagami przepisowymi. Postanowiono zakupić tablicę pamiątkową z odpowiednim napisem i wmurować na budynku szkolnym, upoważniając burmistrza do rozchodowania potrzebnej na ten cel sumy. Postanowienie to zaakceptowano większością głosów trzy przeciw jednemu.
Magistrat postanowił wyasygnować z sum miejskich do dyspozycji Komitetu Obchodu 10-lecia sumę zł 500, które winny być użyte na potrzeby ubogiej dziatwy szkolnej, jak to na zakup obuwia, ubrania, książek itp. Wydane w związku z obchodem uroczystości 10-lecia winny znaleźć pokrycie w dodatkowym budżecie na rok 1928/1929.
Jak widać, Magistrat uczcił Święto Niepodległości darami na rzecz ubogich dzieci. Zapewne dobrze zapamiętały one ten dzień. A może dzisiaj władze miejskie zamiast urządzać kosztowne bankiety dla wybranych, wzorem dawnych czasów powrócą do tradycji przyznawania darów charytatywnych rodzinom bezrobotnych czy wielodzietnym?
Uroczystości 10-lecia Niepodległości zaczęły się w sobotę 10 listopada 1928 r. imprezą szkolną. Część artystyczną przygotowali uczniowie pod kierunkiem swoich nauczycieli. Na tę uroczystość burmistrz miasta inż. Mieczysław Czajkowski zaprosił członków Magistratu i Rady Miejskiej. Byli to: wiceburmistrz Antoni Bartoszewski, ławnicy Adam Dzwonkowski, Antoni Derma i Szymon Donde oraz radni Wacław Walentynowicz, Wincenty Kowalski, Wacław Szafrankowski, Stefan Piątkowski, Nisen Wagman, Josek Laskowski, Alfred Żyliński, Józef Kwapiszewski, Bolesław Pławski, Jankiel Wólfowicz, Mieczysław Połoniecki, Josek Zylbersztein, Jakub Tomczak, Abram Mandelberg, Aleksander Wojciechowski, Dawid Goldsztejn, Stanisław Nadaj, Feliks Koprowicz, Stanisław Lipski, Wojciech Szewc i Jakub Sygałow. Wśród 25 członków władz miejskich było 9 Żydów stanowiących wówczas prawie 40 procent mieszkańców miasta (po 1921 r. odsetek wyznawców judaizmu w mieście zaczął spadać z powodu dużego napływu do Wołomina okolicznej ludności polskiej).
Następnego dnia, w niedzielę 11 listopada, w miejscowym kościele odprawione zostało uroczyste nabożeństwo patriotyczne. Msza święta rozpoczęła się o godzinie 8.30. Obecność na niej była w zasadzie obowiązkowa dla członków władz miejskich, nauczycieli i uczniów, osób sprawujących kierownicze stanowiska w Wołominie. Z zaproszenia burmistrza jednak wynika, że zabrakło na uroczystości religijno-patriotycznej kilku członków władz miejskich, z różnych zresztą powodów. Nie było kilku radnych wyznania judajskiego (niektórzy z nich jednak przyszli) i niektórych socjalistów demonstrujących ateizm.
Po uroczystości pochód uczestników skierował się prawdopodobnie do szkoły nr 1 pod odsłoniętą tablicę pamiątkową. Losy tej tablicy nie są mi znane, prawdopodobnie została zniszczona podczas okupacji niemieckiej. A może ktoś z naszych czytelników zna jej historię?
Po wzniesieniu w 1930 r. pomnika Obrońców Ojczyzny z popiersiem Józefa Piłsudskiego pochody kierowały się z kościoła w to miejsce. Tak było nawet i po wojnie. Pamiętam demonstrację 1 maja 1945 r., gdy jako uczeń maszerowałem wraz z całą szkołą z dawnego rynku, na którym odbył się wiec, pod pomnik Obrońców Ojczyzny, gdzie składano kwiaty. Dopiero później, po utrwaleniu się władzy PPR, pomnik został zignorowany, aż wreszcie w latach 60. usunięty i zakopany. Odbudowała go Solidarność w 1981 r.
Innym świętem wagi państwowej były imieniny Józefa Piłsudskiego, obchodzone uroczyście po zdobyciu przez niego władzy w wyniku zamachu majowego 1926 r. W archiwum Urzędu Miasta znajduje się rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej, skierowane 24 lutego 1930 r. do wojewodów, starostów, komisarza rządowego dla miasta Warszawy i przewodniczących Wydziałów Powiatowych. Czytamy w nim:
W związku ze zbliżającym się dniem imienin Marszałka Piłsudskiego Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej uważa za wskazane przypomnieć o dniu 19 marca wszystkim zakładom opiekuńczo-wychowawczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Wychowańczy (oryg.) i wychowanice zakładów samorządowych i społecznych, jako wychowani w duchu państwowym i patriotycznym, powinni złożyć hołd Wskrzesicielowi Wolności Narodu i Wielkiemu Budowniczemu Państwowości Polskiej, personel zaś zakładów powinien dołożyć starań, aby odpowiednim zorganizowaniem obchodu pogłębić miłość dzieci do ich Opiekuna i Przyjaciela, Pierwszego Marszałka Polski. Każdy zakład powinien 18 lub 19 marca urządzić wewnętrzny obchód, ściśle przystosowany do wieku i poziomu umysłowego wychowanków, przygotowany przy pomocy personelu, lecz o ile możności – przez same dzieci. Zakład powinien być udekorowany państwowymi flagami, portret Marszałka przyozdobiony dekoracją o barwach narodowych.
Podobne w treści pismo wystosował do podległych mu placówek Wydział Pracy o Opieki Społecznej Warszawskiego Sądu Wojewódzkiego. Starosta powiatowy w Radzyminie wysłał odpowiednie zarządzenie do Magistratu Miasta Wołomin. Uroczyste obchody imienin Marszałka miały miejsce w szkołach oraz zakładach pracy.
Jak widać, kult Piłsudskiego otrzymał rangę państwową i był obowiązkowy. Europa przeżywała wówczas czas dyktatorów, zapoczątkowany zamachem stanu Mussoliniego we Włoszech w 1922 r. W ZSRR zaczął się wtedy kult Stalina, dyktatury zapanowały w Hiszpanii, Jugosławii, na Węgrzech, Łotwie, Litwie, w Portugalii, Estonii, Austrii, Grecji, Rumunii, Albanii, Bułgarii. Polska nie była więc wyjątkowa. Tylko w Wielkiej Brytanii, Francji, państwach beneluksu i skandynawskich utrzymały się systemy demokratyczne, podważane zresztą w niektórych z nich (jak Francja) przez radykalną prawicę.
Wieści Podwarszawskie nr 47/1999
+ Nie ma komentarzy
Add yours