Kategoria: Dąbrowka

Gmina wiejska Dąbrówka (do 1948 roku gmina Małopole) obejmuje sołectwa Chajęty, Chruściele, Cisie, Czarnów, Dręszew, Działy Czarnowskie, Dąbrówka, Guzowatka, Józefów, Karolew, Karpin, Kowalicha, Kołaków, Kuligów, Lasków, Ludwinów, Marianów, Małopole, Ostrówek, Sokołówek, Stanisławów, Stasiopole, Teodorów, Trojany, Wszebory, Zaścienie i Ślężany.

Nauczyciele regionu wołomińskiego w latach okupacji

Już na początku okupacji niemieckiej i sowieckiej, w październiku 1939 r. ZNP przekształcił się w Tajną Organizację Nauczycielską. Jej głównym zadaniem było rozwijanie tajnego nauczania w zakresie wszystkich typów szkół, począwszy od szkoły podstawowej, a kończąc na wyższych uczelniach.  TON rozwijał w naszym regionie tajne nauczanie historii, geografii i literatury polskiej w szkołach podstawowych, a także organizował konspiracyjne szkolnictwo średnie.

Żołnierze niezłomni. Kołaków 1944. Pamiętamy.

Zrzut pod Kołakowem był jednym z wielu, jakie wykonano w okupowanym przez Niemców kraju. Łącznie zrzucono do Polski 316 cichociemnych oraz 28 kurierów i emisariuszy. Po przegranej wojnie obronnej Polski w 1939 roku, upadku Francji w 1940, polski rząd przybył do Wielkiej Brytanii. Tam w sztabie Naczelnego Wodza powołano Oddział Specjalny. Powierzono mu zadanie łączności z ruchem oporu w okupowanym kraju. To on werbował i starannie selekcjonował żołnierzy gotowych na desant do kraju. Przyszli skoczkowie przechodzili mordercze szkolenia spadochronowe, trening fizyczny, uczono ich biegłego posługiwania się bronią.

Historia szkolnictwa na terenie gminy Dąbrówka (I)

Uczniowie z dyrektorem Władysławem Jezierskim w czasie okupacji niemieckiej
Uczniowie z dyrektorem Władysławem Jezierskim w czasie okupacji niemieckiej

Pierwsze potwierdzone informacje źródłowe podają, że szkoła elementarna w Dąbrówce powstała w 1818 r. W 1845 r. nauczał tu jeden nauczyciel, który miał pod swoją opieką 14 uczniów, w tym 11 chłopców i 3 dziewczynki. Wszyscy byli wyznania rzymsko-katolickiego i pochodzili ze stanu chłopskiego, a fundusz szkoły wynosił 91,04 rubli.2 W roku szkolnym 1869/1870 szkoła nadal zatrudniała jednego nauczyciela, wzrosła natomiast liczba uczniów, których było 77, w tym jedno dziecko pochodziło ze stanu szlacheckiego, a fundusz szkoły, pochodzący ze składek mieszkańców, wynosił ponad 101 rubli.

Miejscowości gminy Dąbrówka

Z lat 1414 – 1425 pochodzą informacje o następującej treści: „Świechna, żona Franciszka z Sobikowa ziemi czerskiej zeznała, że została skwitowana z części w Sokołowie i Dąbrówce przez Mikołaja – plebana w Lewiczynie oraz przez córki Wita – dziedzica z Sokołowa: Śmiechnę, Hankę i Dorotę”. W kolejnym dokumencie z tego okresu zapisano: „Stanisław i Katarzyna z Sokołowa sprzedali połowę swojej części w Dąbrówce Felisławowi z Czajek”. Ostatni z zapisów brzmi: „Jan z Dąbrówki miał sprawę z Sądkiem z Sokołowa o działkę i zbiegłego kmiecia”. Kolejne wzmianki pojawiają się w 1429 r. i dotyczą także Dąbrówki, której część nabył wówczas Jan Słęka, a następnie w roku 1442 wraz z  dziedzicami Chajęt i Laskowa ufundował drewniany kościół parafialny w Dąbrówce.

W świetle wizytacji biskupiej z 1775 r.

wnetrze kosciola dabrowka
wnetrze kosciola dabrowka

Z dalszych zapisków wizytatora Marcina Krajewskiego wynika, że kościół był w dobrym stanie. Okna, drzwi i ściany były nieuszkodzone, dach na kościele też nie budził żadnych wątpliwości, gdyż na prośbę biskupa – wizytatora połowa dachu była kilka miesięcy wcześniej wymieniona. Podobnie jak dzwonnica, która liczyła trzy dzwony (1 uszkodzony i 2 dobre), także i kopuła kościoła pokryta była blachą i znajdowała się w dobrym stanie. Żadnych zastrzeżeń wizytator nie miał do cmentarza, podobnie dobrze przedstawiał się stan organistówki wzniesionej staraniem księdza proboszcza, a zamieszkałej przez ks. kapelana i organistę. W drugim domu na poświętnym za drogą mieszkał poddany kościelny Roch Lazicki. Z dalszej części sprawozdania wizytatora wynika, że innymi poddanymi byli Gabriel Kryszkowicz „na Karpinie” i Tomasz Kaszubiak „na Dąmbrówce”.

Parafia p.w. Podwyższenia Krzyża Św. w Dąbrówce do końca XVI w.

wnetrze kosciola dabrowka
wnetrze kosciola dabrowka

Z dokumentu sporządzonego w 1445 r. w Pułtusku (był to wówczas archidiakonat) wynika, iż pierwszym proboszczem w Dąbrówce był ksiądz o imieniu Felisław.[3] Kilka lat po utworzeniu parafii w Dąbrówce powstał konflikt między proboszczem z Klembowa i Dąbrówki o dziesięcinę ze wsi wcześniej należących do parafii w Klembowie, a obecnie znajdujących się w nowoutworzonej parafii w Dąbrówce. Konflikt ten był tak zacięty, iż jego rozwiązaniem zajął się biskup płocki.

Ważniejsze akcje zbrojne i sabotażowe

szatndar bch
szatndar bch

Przez cały okres swojego istnienia BCh kontrolowały wszelkie poczynania władz okupacyjnych. Systematycznie we wszystkich gminach była niszczona dokumentacja, rozbrajane posterunki policji granatowej, niszczono „bimbrownie” przeciwdziałając rozpijaniu ludności. Łącznie przeprowadzono około 92 akcji w tym 31 bojowych i 61 sabotażowych.

Ludowy Związek Kobiet

lzk
lzk

Wiosną 1943 r. na teren powiatu radzymińskiego przyjechały z Warszawy członkinie kierownictwa LZK Okręgu II – go Hanna Chorążyna, Maria Biernacka i Aniela Siemianiakówna. Spotkanie […]