Władysław Korsak

Władysław Korsak
Władysław Korsak

W czasie wojny polsko-bolszewickiej inicjator powołania 150-osobowego Powiatowego Komitetu Pogotowia Wojennego (lipiec 1920). Organizator punktów żywnościowych dla żołnierzy w Radzyminie, w Wołominie i w Tłuszczu oraz licznych punktów werbunkowych dla wojska. Pierwszy w niepodległej Polsce starosta powiatu radzymińskiego (27 XII 1920−30 XI 1921). Naczelnik Wydziału Samorządowego w Urzędzie Wojewódzkim w Warszawie (30 XI 1920−1926), wicewojewoda warszawski (1926), wojewoda stanisławowski (18 XII 1926–12 IX 1927), wojewoda kielecki (12 IX 1927−28 II 1930), dyrektor Departamentu Samorządowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i wiceminister spraw wewnętrznych (28 II 1930−IX 1939). Prezes Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej w Warszawie, członek zarządu Polskiego Banku Komunalnego i rady nadzorczej Banku Gospodarstwa Krajowego.

Życie społeczno-polityczne w Radzyminie w okresie międzywojennym (II)

radzymin ii rp
radzymin ii rp

W omawianym okresie do grona najbardziej aktywnie działających w mieście organizacji można zaliczyć m.in. Związek Strzelecki (jego prezesem przez wiele lat był pisarz hipoteczny w Radzyminie – Jan Łojkuń, a sekretarzem miejscowy komornik – Czesław Laube), Związek Peowiaków, Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej, Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet, Stowarzyszenie Rezewistów i Byłych Wojskowych RP (najbardziej znani działacze: Jan Burkchard, Henryk Szymborski, Franciszek Sztajerwold oraz Stanisław Kronenberg), a także kierowane przez Karola Łobodowskiego oraz ks. Aleksandra Kobylińskiego Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół”.

Zarys dziejów społeczności żydowskiej w Radzyminie (III)

Radzymińskie getto, rok 1940
Radzymińskie getto, rok 1940

W okresie międzywojennym Żydzi posiadali sporo sklepów, hurtowni i warsztatów rzemieślniczych. Najbogatszym z nich był Zelman Radzymiński – właściciel browaru, tartaku i młyna. Z innych można wymienić: Wagmana – skład materiałów budowlanych oraz sklep spożywczo-kolonialny, Zylbersztajn – skład drewna, Oppenheim – sklep spożywczy, Elman – właściciel restauracji i Godełber, do którego należała piekarnia.

Życie społeczno-polityczne w Radzyminie w okresie międzywojennym (I)

radzymin ii rp
radzymin ii rp

Mieszkańcy Radzymina z entuzjazmem powitali nadchodzącą Niepodległość i aktywnie włączyli się w organizowanie zrębów polskiej władzy w mieście. Już 10 listopada 1918 r. miejscowy oddział POW, pod dowództwem Juliusza Dudzińskiego, rozbroił stacjonujący w Radzyminie oddział żołnierzy niemieckich. Z gmachów publicznych zniknęły obce flagi oraz plakaty z zarządzeniami władz okupacyjnych. 14 listopada w radzymińskim kościele odbyło się nabożeństwo dziękczynne “za Ojczyznę”, które w obecności licznie zgromadzonych wiernych odprawił proboszcz parafii ks. Aleksander Kobyliński. Ludzie płakali ze wzruszenia, śpiewając “Boże coś Polskę”, a na ulicach miasta powiewały biało-czerwone flagi.

Zarys dziejów społeczności żydowskiej w Radzyminie (II)

W dwudziestoleciu międzywojennym większość Żydów mieszkała w centrum miasta – przy Starym Rynku oraz w tzw. “okrąglaku”, czyli w skupisku domów i sklepów między ulicami: Warszawską, Konstytucji 3 Maja oraz Placem Tadeusza Kościuszki. W Radzyminie były wówczas trzy bóżnice – przy ulicach Warszawskiej i Zduńskiej. Istniały także szkoły religijne: cheder – elementarna szkoła żydowska, jesziwa – odpowiednik świeckiej szkoły średniej oraz utworzona w 1922 r. przez Agudas Izrael szkoła dla dziewcząt pod nazwą Bejt Jakow. Wymienione szkoły miały wyłącznie prywatny charakter. Ponadto część dzieci uczęszczała do państwowych szkół powszechnych, np. od 1934 r. dzieci żydowskie uczyły się w budynku obecnej Szkoły Podstawowej nr 1.

Zarys dziejów społeczności żydowskiej w Radzyminie (I)

Już w latach czterdziestych XIX wieku w Radzyminie istniała silna i dobrze zorganizowana gmina żydowska. W 1840 r. ze składek członków gminy została wybudowana przy ulicy Warszawskiej okazała, drewniana bóżnica. Żydzi opanowali handel w mieście i okolicznych wsiach. Dzierżawili karczmy dworskie oraz prowadzili spółkę przewozową. Zajmowali się również rzemiosłem i pośredniczyli w różnego rodzaju transakcjach handlowych. Ponadto w latach trzydziestych XIX wieku Jonisz i Dawid Bernbaumowie otworzyli niewielką fabrykę mydła.

Powstanie kościuszkowskie 1794 r. w naszym regionie w dokumentach

W połowie maja Komisja Porządkowa Księstwa Mazowieckiego zaczęła organizować w Kobyłce magazyny wojskowe. Później postanowiła w zniszczonym przez kozaków budynku fabryki pasów założyć szpital dla żołnierzy. Sukcesorzy Filsjeana prosili Komisję Porządkową, by budynek manufaktury “nie był na lazaret obrócony” (t.II, s.419). Prawdopodobnie władze nie ustąpiły im w tej sprawie. Natomiast 25 września Rada Najwyższa Narodowa, powstała na miejsce Rady Zastępczej Tymczasowej, postanowiła wypłacić rodzinie Filsjeana 1000 zł odszkodowania. Umotywowała to tym, że po śmierci dyrektora i zniszczeniu manufaktury jego żona i dzieci pozostały bez środków do życia.

Z życia wiejskiego ucznia

wieliczka
Władysław Zych, Romualda i Franciszek Powała, Janusz Roman - uczeń wybitnie uzdolniony matematycznie, Andrzej Szydłowski, Mieczysława, Eugenia i Hieronim Teodor Wyszyńscy, Władysław Pachulski, Kazimierz Wiśniewski, Kazimiera, Stefania i Regina Klusek (późniejsza żona nauczyciela Szczepana Milewskiego), Mieczysława Dulińska, Helena Słupecka – młynarzówna z Siwka, Maria Gmurczyk, Eugenia Gruczek, Marysia Gąsior, Stefcia Stankiewiczówna, Fela Retka i Tadeusz Dąbrowski z kierowniczką Natalią Kwapiszewską i nauczycielką Wacławą Chruścicką

Pamiętniki, wspomnienia osób pochodzących ze wsi opisujących swoje życie, własne doświadczenia wiejskiego dziecka sprzed półwiecza oraz obecne obserwacje świadczą według mnie o jednym – dziecko […]