– Wojsko odsłużyłem w Łucku, w 24 pułku 27 Dywizji Wołyńskiej, wróciłem stamtąd w stopniu sierżanta podchorążego. Dziwne, ale gdy wybuchła wojna nie dostałem żadnego powołania. Pojechałem zatem do Rembertowa, gdzie formowała się zapasowa kompania. Zostaliśmy skierowani na pierwszą linię, do obrony Warszawy. Stolica długo się nie broniła, padła, a mnie udało się uniknąć niewoli i wróciłem do Wołomina.Czytaj dalej
Na terenie powiatu radzymińskiego działały i inne organizacje konspiracyjne. Poza Batalionami Chłopskimi, rozbudowaną liczebnie organizacją była Armia Krajowa (kontynuatorka Polskiego Związku Powstańczego i Związku Walki Zbrojnej). Powstała na bazie b. sanacyjnych organizacji oraz aparatu władzy Polski przedwrześniowej. Skupiła więc w swych szeregach prawie całą inteligencję powiatu, która stworzyła cały zrąb sztabowo-dowódczy. Żołnierskie „masy” starano się rekrutować wśród chłopów. Na tym polu nie miano zbyt wielu osiągnięć. Młodzież wiejska wstępowała bowiem do „swojej” chłopskiej organizacji – Batalionów Chłopskich. Na tym tle dochodziło do stałych konfliktów między Komendą Bch a Komendą AK. Pierwszy z nich miał już miejsce na początku 1940 roku.Czytaj dalej
Powiat radzymiński z racji swojego położenia tj. znajdując się w sąsiedztwie Warszawy – miał ułatwione kontakty z Komendą II Okręgu BCh. Z tego również tytułu był naturalną bazą przerzutową prasy konspiracyjnej na inne, północne powiaty województwa warszawskiego. Już od końca 1940 roku przez teren powiatu przechodził szlak przerzutowy dla podokręgu „Wkra” (powiaty włączone do Rzeszy). Stałym kurierem, obok innych rozlicznych obowiązków, był Marian Gotowiec s. Jana „Antek Szczur”. On to, najczęściej sam dowoził prasę, meldunki i rozkazy do punktu w Pniewie za Bugiem. Odbioru dokonywano w Warszawie, przy czym w transporcie z Warszawy do powiatu radzymińskiego brali również udział w późniejszym okresie Eugeniusz i Justyna Gotowiec, Władysław Rytel-Kuc i inni.Czytaj dalej
Wiosną 1939 roku, ówczesny właściciel luty Szklanej „Vitrum” przewidując bliskie już rozpoczęcie wojny, zaczął gromadzić na potrzeby produkcyjne huty znaczne zapasy węgla kamiennego. Węgiel gromadzono na placu sąsiadującym z hutą, w miejscu w którym obecnie obok hali produkcyjnej znajdują się magazyny surowców potrzebnych do wytopu szkła. Trzeba dodać, że plac składowy oddzielała od dawnej hali produkcyjnej wąska i krótka ulica biegnąca od torów kolejowych do ulicy Wileńskiej. Ulica ta po wojnie została zawłaszczona przez dyrekcję huty i posłużyła na rozbudowę huty w kształcie obecnym.Czytaj dalej
Podstawowym zadaniem ZWZ było przygotowywanie sił i środków do odbudowy państwa polskiego na drodze walki zbrojnej, która miała się rozpocząć „z chwilą wkroczenia do kraju Wojsk Polskich”108. Klęska Francji i świadomość prowadzenia długotrwałej walki z Niemcami spowodowały, iż organizacja, która miała mieć charakter kadrowy, zaczęła się przekształcać w organizację masową, jednocześnie powstała koncepcja powstania powszechnego.Czytaj dalej
Już w 1940 roku w kierownictwie ruchu ludowego w Polsce zapadła decyzja o stworzeniu w ramach ruchu ludowego, własnej, bojowej organizacji zbrojnej. Wynikało to z odmienności celów politycznych jakie miał ten ruch w porównaniu ze Związkiem Walki Zbrojnej – grupującej przecież elementy sanacyjne, obce ruchowi ludowemu. Dlatego też po decyzji Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego powołującej do życia własną, zbrojną organizację pod nazwą Straż Chłopska “Chłostra”, przemianowaną później na Bataliony Chłopskie – postanowienie to w kierownictwie ruchu ludowego pow. radzymińskiego przyjęto z zadowoleniem.Czytaj dalej
Wieś powiatu radzymińskiego była uboga. Małe, karłowate gospodarstwa, mało urodzajna gleba, duże jej przeludnienie – to czynniki sprzyjające radykalizacji mas chłopskich. Mimo, że powiat znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie stolicy i niektórzy z chłopów obciążeni liczną rodziną, której nie byli w stanie wyżywić z nędznych gospodarstw, szukali pracy w Warszawie – to przecież nie zawsze ją tam znaleźli, zważywszy na stale występujące w okresie przedwojennym bezrobocie. Szczególnie trudno wieś powiatu radzymińskiego przeżyła lata kryzysu gospodarczego 1929 – 1933 (strajk w Jadowie). Z tych też względów chłopi byli podatni na wszelką działalność organizacji i partii politycznych, które proklamowały w swoim programie zmianę stosunków społecznych. Działalności tej sprzyjała bliskość Warszawy, skąd docierały w sposób szybki wszelkie inicjatywy zmierzające w tym kierunku.Czytaj dalej
Jedną z pierwszych i najliczniejszych organizacji konspiracyjnych powstałych tuż po klęsce 1939 roku była Komenda Obrońców Polski. W latach 1942/1943 ugrupowanie weszło w skład Armii Krajowej. Założycielem KOP na naszym terenie byli nauczyciele, Jerzy Zwinogrodzki z Tłuszcza i Janina Dudówna z Postolisk. Od sierpnia 1940 roku komendantem KOP rejonu tłuszczańskiego był Władysław Zaborowski.Czytaj dalej
1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa. Po przegranej kampanii wrześniowej Polska znalazła się pod okupacją niemiecką i sowiecką. Nastał okres konspiracyjnej walki, prześladowań i mordów, który dla Polaków nie skończył się wraz z ustaniem walk na frontach. Co działo się w tych latach w Tłuszczu?Czytaj dalej
Ci, co pamiętają przedwojenny Huragan, wspominają ze łzą w oku jego wspaniałą młodzież, która w zorganizowanym szyku, razem – dziewczęta i chłopcy, ze śpiewem pod batutą Anatoliusza Zielińskiego wracała do domu po skończonym treningu z dalekiego boiska pod lasem Nasfetera. Był to sympatyczny zwyczaj przedwojennej młodzieży, akceptowany przez wszystkich mieszkańców Wołomina, niezależnie od wieku i wykształcenia. Prezes Stanisław Lange posiadający gospodarstwo ogrodnicze przy drodze z boiska do miasta czekał przy swojej posiadłości z koszem smakowitych owoców i częstował tymi przysmakami wracającą z treningu młodzież.Czytaj dalej
Jest 7 września 1939 płk. Umiastowski wydaje rozkaz na podstawie, którego o godzinie 11:00 sprzed izby harcerskiej w Wołominie (dawniej mieszczącej się przy ul. Wileńskiej 19) wyruszają harcerze z drużyn 9 MDH i harcerze starsi z 172 MDH. Młodzi ludzie zbierają się pod dowództwem dh. phm. Franciszka Kazimierskiego i dh. Jana Wójcika – szczepowego. Część harcerzy wyruszyła w marszu na południowy wschód, gdzie włączeni zostają pod dowództwo generała Kleeberga do „Armii Polesie”. Część z nich zostaje, by wspierać lokalne działania obronne. Działań tych w pierwszych dniach wojny nie brakowało. Do głównych należało rozpoznawaniem miejsc i siły jednostek wojskowych okupanta, zdobywanie i zabezpieczanie broni, amunicji, materiałów wojskowych, szkolenie wojskowe, sporządzenie siatki partyzanckiej, kierowanie konspiracyjną poczta, w późniejszym czasie organizacja akcji dywersyjnych i sabotażowych.Czytaj dalej
Utworzenie w okupowanej Polsce Polskiego Państwa Podziemnego podległego Rządowi na Uchodźstwie, przebywającemu najpierw w Paryżu a później w Londynie, było ewenementem w stosunku do wszystkich państw okupowanej Europy. Oczywistą jest kwestią, że w warunkach walki z obydwoma okupantami konieczne było powołanie, zarówno w ramach struktur wojskowych jak i cywilnych, aparatu wymiaru sprawiedliwości, który miał przeciwdziałać i karać ewentualne przypadki zdrady jak i innych przestępstw godzących tak w dobro Wojska Polskiego jak i Narodu Polskiego.Czytaj dalej
W dniu 4.12.40 wkroczyło czterech podających się za urzędników Gestapo bandytów do pomieszkania sekretarza gminnego w Klembowie, powiat Warszawa, i rzekomo w poszukiwaniu za bronią przeprowadzili rewizję w mieszkaniu i urzędzie. W kancelarii wyciągnęli bandyci pistolety i zażądali wydania kasy gminnej. Zrabowali 5.832 zł. pieniędzy gminnych. Bandyci zaprowadzili następnie urzędnika do mieszkania sekretarza, obu tam za mknęli i ulotnili się. Czytaj dalej
Dziś istny szał, strzelanina w lasku, jakieś jeneralne manewry, po pojedynczych tygodniowych strzałach do centra strzelali, aż się rozlegało i dzieciaki z całych Lipin poleciały oglądać. Wracali ze śpiewem. Oczywiście po swojemu z przerwami w pół takt lub półtora prześpiewają, a potem pauzę 3-4 kroki, muszą się wysapać i znów 2 takty śpiewu.Czytaj dalej