Wpływ osadników niemieckich na rozwój gospodarczy Ząbek i Marek

Ząbki. Dom nr 23 przy al. Wyzwolenia, który został rozebrany.
Ząbki. Dom nr 23 przy al. Wyzwolenia, który został rozebrany.

Z historii naszego regionu wynika, iż osadnicy niemieccy byli nie tylko właścicielami ziemskimi, czy też gospodarzami gruntów rolnych. Na przełomie XIX i XX wieku przyczynili […]

Cztery wieki Ząbek (III)

Miasto-ogród Ząbki
Miasto-ogród Ząbki

Ważnym wydarzeniem w dziejach Ząbek było otwarcie 17 maja 1903 r. szpitala psychiatrycznego w Drewnicy. Inicjatorem jego założenia było powstałe cztery lata wcześniej Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo i Nerwowo Chorymi. Nabyło ono dwa baraki po rosyjskim schronisku dla dzieci żołnierskich, a także spory obszar ziemi dawnego folwarku majora Drewnickiego. Pierwotnie szpital był przeznaczony na 24 pacjentów, w miarę jego rozbudowy liczba ta wzrosła do 220 w 1912 r. Pracą zakładu kierował naukowiec i społecznik dr Karol Rychliński. Od jego nazwiska pochodzi nazwa trzypiętrowego budynku mieszkalnego dla lekarzy i pracowników obsługi wzniesionego w 1913 r – „Rychliński”. Szpital zatrudniał wówczas dwóch lekarzy i 60 pracowników obsługi.

Adam Feliks Ronikier hrabia h. Gryf

Ronikier Adam

Właściciel dóbr Ząbki (1905–1945), właściciel cegielni w Ząbkach, inwestor rozbudowy infrastruktury wsi wokół cegielni, np. budowniczy stacji kolejowej Ząbki, bocznicy kolejowej, fabrycznej kolejki wąskotorowej do Bródna i Pragi, zaplecza mieszkalnego dla pracowników cegielni. Założyciel „Towarzystwa Budowy Miasta – Ogrodu Ząbki” (1911), przeznaczył część swojego majątku pod realizację projektów na dzielnicy Parcele (1911), wspólnie z księżną Heleną Radziwiłłową wybudował pierwszy w Ząbkach drewniany kościół Świętej Trójcy (1916).

Cegielnia w Ząbkach

Hrabia Stanisław Plater-Zyberk
Hrabia Stanisław Plater-Zyberk

Cegielnia przyczyniła się do szybkiego rozwoju miejscowości, która w latach 80-tych miała już 600 mieszkańców. Okres przed I wojną światową był najpomyślniejszy dla cegielni, miała bowiem wtedy ogromny zbyt na swoją produkcję w Warszawie. W tym czasie szybko rozwijała się warszawska Praga.

Miasto-ogród Ząbki

Miasto ogród ząbki

Kanalizację zastaliśmy na ukończeniu, drogi zniwelowane i obsadzone drzewami, oświetlenie elektryczne kompletnie gotowe. Działa już i straż bezpieczeństwa, zbrojna w sztucery śrutowe. Całość, zwłaszcza działki po pod lasem przedstawiają ładne i dogodne miejsce do budownictwa. Na miejscu już prawie gotowych sześć will prywatnych, stylowych, z tych jedna duża sędziego Chomętowskiego; wszystkie posiadają kompletne wygody wielkomiejskie, oraz trzy domy już zamieszkałe, dawniej wybudowane. Wzdłuż plantu ciągnie się długości przeszło wiorsty, szeroki pas trawników i kwietników z ławkami — przyszła aleja spacerowa.

Parcelacja Ząbków

Miasto-ogród Ząbki
Miasto-ogród Ząbki

Ponieważ wobec długotrwałego, przeciągającego się do późna przemówienia p. Kułakowskiego, nie wszyscy zebrani mogli wysiedzieć do końca, ośmielam się przypuszczać, że i na zebraniu sobotniem nikt sobie dokładnie celu zebrania nie uświadomił. Nie przedstawił go również i p. Kułakowski. Opowiadanie kilkogodzinne o tem, jak powinny być budowane ścieki i pompy wodociągowe, jak najlepiej może być przeprowadzona elektryczność, jak się planuje parki i ogrody itp. rzeczy mogłyby być dość dobrym materjałem do odczytu „o zakładaniu miast-ogrodów”. Na zebraniu sobotniem były tylko balastem zbytecznym.