W tamtym czasie strumienie uchodźców z Ukrainy i centralnej Rosji płynęły w kierunku Polski. Największy strumień płynął do Warszawy, ale to miasto było dla nich zamknięte. Rada miejska miała prawo wyrzucić żydowskich uchodźców, choćby byli oni tylko tranzytem i jechali dalej, do USA lub Ameryki Południowej.Czytaj dalej
Kiedy w tamtych czasach pracowałem w ratuszu, endeccy radni mówili mi, że Polacy będą mniejszością w swoim własnym kraju, jeśli Żydzi dostaną równe prawa.
Jesteście ślepi – odpowiadałem im – nie widzicie, że Żydzi też umieją dbać o interesy polskiego narodu? Moje argumenty ilustrowałem faktami z naszego miasta i innych miast polskich, gdzie Żydzi pomagali odbudowywać kraj, przemysł, całą gospodarkę, itp. Ale gdzie się nie obróciłem, natykałem się na antysemityzm. Krzewił się on w różnych formach i zatruwał ludziom życie. Bardziej niż w dużych miastach odczuwali go Żydzi w małych miasteczkach, gdzie żydowskie życie było cierniem w oku rozmaitych wrogów.Czytaj dalej
W Wołominie ludność polska zaczęła poszukiwać szpiegów wśród Żydów. Panował nastrój pogromu, zaczęła działać psychologia tłumu: rabowanie, podpalanie, mordowanie. Doradzono mi, żebym się nie angażował w działalność społeczną, tylko spędził kilka tygodni w Warszawie. Uważano, że w większym mieście niebezpieczeństwo jest mniejsze. Ale ja czułem, ze moja obecność w Wołominie jest potrzebna – przecież prowadziłem interesy z Polakami i wiodłem z nimi rozmowy o sytuacji ludności żydowskiej. Nie przejmowałem się, że plotkowano o wyrównywaniu rachunków. Spokój i opanowanie były moją dewizą. Postanowiłem policzyć nazwiska wołomińskich Żydów, których znałem jako ludzi prawych i szlachetnych. Był to czas, gdy z Białegostoku dochodziły wiadomości, że Żydzi rozstrzeliwują Polaków i z dachów leją wrzątek na nadciągających polskich żołnierzy. Sądziłem, ze w czasach moralnego chuligaństwa trzeba samemu być wielkim, silnym człowiekiem. Nadal rozmawiałem z polskimi sąsiadami, mimo że było wśród nich kilku endeków. Jako przykład podawałem, że w Warszawie żydowska młodzież studencka wstępuje na ochotnika do polskiej armii. Ale pułki poznańskie nie chciały walczyć razem z Żydami, którzy jakoby trzymali z komunistami.Czytaj dalej
Kiedy Polacy przejęli władzę, starosta wołomiński Orłowski zwlekał z udzieleniem mi koncesji na odlewnię. Należy tu zauważyć, że zarówno Orłowski, jak i jego pomocnik Piotrowski byli tolerancyjni w stosunku do Żydów.
Był to dla mnie duży problem, bo chciałem być polskim obywatelem ze wszystkimi prawami. W końcu po kontroli, którą przeprowadziła specjalna komisja, otrzymałem koncesję.Czytaj dalej
Jak donosi prasa żydowska, w ub. piątek w i sobotę doszło w Wołominie pod Warszawą do zajść antyżydowskich. M. in. szyby w w żydowskiej drukarni “Kultura”, w sklepie pierza, żydowskiej gminy Morgensteina, w sklepie galanteryjnym Jungera. Ogółem wybito szyby w ok. 50 żydowskich mieszkaniach. Szyldy na żydowskich sklepach zostały zamalowane. Na dworcu pobito kilkunastu Żydów.
Warszawski Dziennik Narodowy. R. 3, 1937, nr 177B
Żydowski ,,Nasz Przegląd” przytacza zajścia przeciw żydom, jakie zdarzyły się w czasie obchodu ,,Cudu nad Wisłą: “Wybito wszystkie szyby w mieszkaniu Abrama Jonisza, od którego jakiś chuligan zażądał 5 zł na wódkę. J. odmówił, wówczas wrzucono do mieszkania jego kamienie. Wytłuczono również szyby w mieszkaniu rzezaka Wajnglasa i wrzucono 10-kilowy kamień. Poza tem wybito szyby i zniszczono mieszkania: Jakóba Fremblińskiego, Jehudy Lejba Sitarskiego, Borucha Warszawskiego, Modzelewskiego, Herszla Wintermana, Borucha Jonisza i in.”Czytaj dalej
Przed ubiegłemi świętami Wielkiej Nocy żydzi radzymińscy „odrutowali” za zgodą władz administracyjnych całe miasto tak zwanym „ejruwem” (rytualnem ogrodzeniem). Jacyś nieznani sprawcy korzystając z ciemnej nocy zerwali druty żydowskie i zwalili 8 słupów. Uszkodzone zostały przytem przewody elektryczne i Radzymin pogrążony został w ciemnościach. Następnej nocy wybito kilka szyb wystawowych w sklepach żydowskich, oraz w miejscowej bóżnicy. Kahał radzymiński wyznaczył, jak się dowiadujemy, nagrodę 300 zł. za wykrycie sprawców. Poszukiwano ich jednak bezkutecznie.Czytaj dalej
Ostatniej soboty wieczorem w Urlach doszło na dancingu (przy kolei) do pożałowania godnych wybryków antysemickich. W pewnym momencie znajdujący się na dancingu syn wizytatora szkół, uczeń wyższych klas gimnazjum w Warszawie, pan A. D. (nazwisko jest znane redakcji) wzniósł przeciwko zebranym na dancingu żydom głośny okrzyk: „Precz z żydami”. Na to hasło rzuciło się na bezbronną publiczność żydowską czterech wychowawców sanatorium dla gruźlików w Urlach oraz dwóch marynarzy, którzy kijami okładali młodzież żydowską, wywołując wśród zebranych duży popłoch. Dały się również słyszeć strzały rewolwerowe. Komendant spisał o zajściu protokuł i na podstawie przeprowadzonego dochodzenia rozpoznano wśród „wychowawców” sanatorium czterech uczestników tego zajścia. Dalsze dochodzenie trwa.
5-ta Rano
bezpartyjny dziennik żydowski
R.2, nr 241 (23 sierpnia 1932)
Wczoraj w godzinach po południowych zgłosiła się do redakcji naszego pisma delegacja gospodarzy ze wsi Urle, aby sprostować wiadomości, rozpowszechniane przez rozwojowców, że gospodarze w Urlach nie będą w tym roku wynajmowali mieszkań żydom. Delegacja wręczyła nam oświadczenie, podpisane przez 22 właścicieli domków, którą drukujemy poniżej zgodnie z oryginałem, z zachowaniem stylu i ortografji. W oświadczeniu pp. gospodarzy z Urli chcemy widzieć zdrowy i uczciwy odruch przeciw zakusom agitatorów rozwojowych, którzy usiłują zatruć duszę ludu polskiego jadem antysemityzmu. Musimy też na tem miejscu podkreślić obywatelskie stanowisko podpisanych pod oświadczeniem właścicieli domków, którzy przeciwstawiają się antykonstytucyjnym knowaniom “odżydzaczy letnisk”.Czytaj dalej
