Dnia 14-go września przypadała uroczystość Podwyższenia Ś-go Krzyża i zarazem dwuletnia rocznica poświęcenia i wprowadzenia nabożeństwa do nowo wybudowanego kościoła murowanego, pod wezwaniem Podwyższenia Ś-go Krzyża, we wsi Dąbrówce, powiecie radzymińskim, gubernii warszawskiej.
Miejscowy proboszcz ks. Bartłomiej Pawalski, pragnąc wybudować nowy kościół murowany, w miejsce wzniesionego z drzewa, grożącego już zawaleniem się, podczas świąt Bożego Narodzenia przemówił do zebranych parafian, zachęcając ich do niesienia na ten cel ofiar. Zaledwie kilka dni upłynęło, a plac naokoło kościoła był już zawalony łomami kamieni, zwiezionych z za rzeki, a wkrótce włościanie złożyli składkę i podzielili między siebie pracę. Kolejno zaczęto zwozić cegłę z Marek o 21 wiorst, piasek o 8 wiorst, wapno zaś, cement, gips i inne materyały z Warszawy o 31 wiorst. Plany budowy kościoła wykonał p. Zygmunt Twarowski, budowniczy miasta Warszawy. Kiedy już nagromadzono materyały budowlane, zaczęto murować fundamenta; kamień węgielny, ze stosownym aktem erekcyi, spisanym po łacinie na pergaminie, założony został w maju 1881 roku.
Praca około budowy szła nieprzerwanie i ochoczo, tak iż w rok i cztery miesiące stanął kościół murowany. Dnia 14 września 1882 roku, jako w dniu Podwyższenia Ś-go Krzyża, nastąpiło poświęcenie i wprowadzenie nabożeństwa do nowej świątyni. Ceremonii tej dopełnił ks. Kozłowski, dziekan dekanatu radzymińskiego, w asystencyi licznego duchowieństwa i zebranego ludu. Tym sposobem włościanie Dąbrówki, bez zbierania składek w mieście, prawdziwie mrówczą pracą wciągu krótkiego czasu wznieśli dom Boży, w stylu romańskim, o jednej nawie, z trzema boczneini kaplicami i zakrystyą, długi na 150 stóp, szeroki na 44 i takiejże wysokości od posadzki do sklepień, na pomieszczenie 1,200 ludzi, z ozdobną wieżą o 135 stopach wysokości. Kościół ma zaprowadzoną wentylacyą, nale życie działającą. Koszt budowy jego wynosi do 30,000 rs. Roboty wykonali: mularskie i ciesielskie p. W. Czosnowski, malarskie p. Jasiński, stolarskie p. Mirecki, blacharskie p. J. Bryzemejster, kamieniarskie p. Teodor Gundelach i ślusarskie p. Turowski. Kierownikiem budowy był p. Filip Przemyski budowniczy, któremu miejscowy proboszcz, komitet i parafianie zawdzięczają prędkie i należyte wzniesienie świątyni Pańskiej.
Kościół w Dąbrówce nie ma jeszcze ołtarzy, konfesyonałów, ławek i organów, lecz gdy fundusze się zbiorą, parafianie braki te zapełnią. Nie możemy tu także pominąć milczeniem ofiarności obywateli ziemian okolicznych: p. p. Nowodworskiego, Czarnowskiego, Egerta i dziedziczki Dąbrówki, p. Kołakowskiej.
Zwłoki fundatorów dawnego drewnianego kościoła spoczywają w murowanym grobie, pod dzisiejszą kruchtą. Nowy kościół ma trzy dzwony i sygnaturkę. Jeden z nich, większy, pochodzi z r. 1795, drugi zaś nieco mniejszy, fundo wał ks. Bartłomiej Pawalski, obecny proboszcz, w 1880 roku. Konsekracyi kościoła ma dopełnić j. e. ksiądz arcybiskup metropolita warszawski.
J. I. Starożyk
Tygodnik Illustrowany
Seria 4, t.4, nr 90 (20 września 1884)
