Lekarz i filantrop

Jan Sikorski (1896 – 1941)

Jan Sikorski urodził się 25 listopada 1896 r. w Kurowie, w powiecie puławskim. Był synem Stanisława i Antoniny z Macewiczów.¹

Po ukończeniu gimnazjum w Lublinie rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej, prawdopodobnie na Wydziale Mechanicznym. Po roku zrezygnował i w 1917 r. zapisał się na medycynę na Uniwersytecie Warszawskim. Wkrótce przerwał studia, aby jako ochotnik wziąć udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1918-1920 r. Służył w 7. Pułku Ułanów. Służbę wojskową zakończył w kwietniu 1921 r. w stopniu podchorążego. Został odznaczony Krzyżem Walecznych.

10 lipca 1926 r. uzyskał tytuł doktora medycyny. Praktykę lekarską rozpoczął w Wołożynie, mieście powiatowym w Województwie Nowogródzkim (obecnie na Białorusi). Na krótko przeniósł się do Gorzkowa koło Krasnegostawu, a następnie do Tłuszcza.

W Wołominie osiedlił się w 1931 r., mieszkał przy ul. Sienkiewicza 11. Był organizatorem Ubezpieczalni Społecznej w Wołominie, która została powołana w 1934 r. w miejsce Kasy Chorych, w celu zapewnienia pomocy lekarskiej dla ubezpieczonych osób pracujących i ich rodzin. Prowadził poradnię przeciwgruźliczą. W 1939 r. został naczelnym lekarzem Ubezpieczalni. Stanowisko to objął po doktorze Samuelu Etkinie.² Był już wtedy żonaty z Genowefą z Paneckich (21.04.1894-16.04.1969), którą poślubił w 1923 r. W okresie międzywojennym oboje z żoną byli bardzo zaangażowani w życie społeczne miasta, m. in. doktorowa Sikorska została matką chrzestną przy poświęceniu nowego sztandaru Ochotniczej Straży Pożarnej w Wołominie. Wydarzenie to miało miejsce 31 lipca 1938 r., z okazji 30-lecia straży.³

W czasie II wojny światowej Jan Sikorski pomagał biednym i chorym, leczył ich bezpłatnie, udzielał pomocy materialnej. Był współorganizatorem Szpitala Obywatelskiego Czasu Wojennego, który powstał w Wołominie 10 września 1939 r., po zbombardowaniu miasta.⁴

Zmarł nagle 12 maja 1941 r. z powodu wylewu krwi do mózgu. Miał 44 lata. Do ostatnich chwil życia pełnił swe obowiązki i opiekował się pacjentami. Jego pogrzeb przerodził się w manifestację mieszkańców Wołomina. Wszyscy pragnęli oddać hołd wielkiemu społecznikowi, znakomitemu lekarzowi, Judymowi z naszego miasta, jak go nazywano. “Pamiętam jakie wrażenie robił na żołnierzach niemieckich ten manifestacyjny pogrzeb idący przez ulicę Sienkiewicza, Legionów do Kościelnej i dalej do kościoła parafialnego, jak fotografowano ciągnące tłumy” – zapamiętał profesor Zbigniew Sudolski. Trumnę z ciałem doktora niesiono na ramionach z Wołomina aż na cmentarz w Kobyłce. Został pogrzebany w kwaterze D 1.⁵

Kilkanaście lat temu dr L. Podhorodecki napisał artykuł poświęcony Janowi Sikorskiemu, gdzie przytoczył następujące wspomnienie Mieczysława Godziszewskiego, który pracował z doktorem w Ubezpieczalni Społecznej:

Wszechstronnie wykształcony, podobnie jak wielu lekarzy tamtych czasów znał się na wszystkim – był chirurgiem, pediatrą, ginekologiem, znawcą różnych specjalności. Nade wszystko był zaś lekarzem z powołania, społecznikiem, organizatorem Ubezpieczalni Społecznej w Wołominie, człowiekiem zaangażowanym bez reszty w swą pracę zawodową i życie społeczne. […] Znam wiele wypadków, gdy doktor Sikorski nie tylko nie brał pieniędzy od pacjentów, ale gdy zauważył w ich domu niedostatek, sam dawał pieniądze na lekarstwa, na chleb czy mleko. O tej jego altruistycznej postawie mówiono w całym mieście. […] Pojęcie obowiązku stanowiło główny drogowskaz w jego życiu. Ten obowiązek pojmował jako służbę społeczeństwu i rodzinie. Kiedyś powiedział swoim współpracownikom: – Pragnę tak przejść przez życie, aby moi synowie byli ze mnie dumni. ⁶

Starszy syn doktora Sikorskiego, Stanisław (ur. 1924) ukończył szkołę powszechną w Wołominie, a następnie Gimnazjum im. Króla Władysława IV na Pradze w Warszawie. Studiował na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie jest profesorem w Zakładzie Podstawowych Problemów Elektroniki w Instytucie Technologii Elektronowej w Warszawie. Młodszy, Andrzej (ur. 1930) skończył w Wołominie gimnazjum (rocznik 1947/1948), którego patronem był wówczas jego ojciec.⁷ W książce poświęconej dziejom tej wołomińskiej szkoły T. Kielak podaje, że Andrzej Sikorski otrzymał też stypendium imienia swojego ojca. Stypendium to dostawali mniej zamożni i bardziej zdolni uczniowie.⁸ A. Sikorski jest absolwentem Politechniki Warszawskiej. Przez wiele lat pracował w Zakładach Wytwórczych Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg w Warszawie.

Przypisy:

Biografia doktora J. Sikorskiego została opracowana na podstawie informacji uzyskanych od jego wnuka Zbigniewa Sikorskiego oraz na podstawie dokumentów znajdujących się w archiwum Centralnej Biblioteki Lekarskiej.
Samuel Etkin był bratem Róży Etkin-Moszkowskiej (1908-1945), znanej pianistki, laureatki III nagrody na I Międzynarodowym Konkursie im. F. Chopina w 1927 r. Doktor Etkin został aresztowany przez Niemców i do pracy w Ubezpieczalni już nie wrócił.
Jednodniówka z okazji 30-letniego jubileuszu Stowarzyszenia Ochotniczej Straży Pożarnej w Wołominie, Wołomin 1938, s. 12.
Szpitalem kierował doktor Aleksander Jochelson. Wśród organizatorów szpitala, który mieścił się w Szkole Podstawowej nr 4 (przy ulicy 1 Maja) i nosił początkowo nazwę Szpital Harcerski, była m.in. Irena Dobrzyńska (1924-1945), harcerka, żołnierz Armii Krajowej, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim. J. Bublewski, Szpitale w Wołominie w latach 1939-1957, “Rocznik Wołomiński”, t. 3, Wołomin 2007, s. 95; Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945, Warszawa 1998.
K. Konowrocki, M. Balicka, Cmentarz parafii Świętej Trójcy w Kobyłce, Paprotnia 2003, s. 93.
L. Podhorodecki, Jan Sikorski – wołomiński Judym, “Wieści Podwarszawskie”, 1992 nr 29.
W czerwcu 1945 r. Rada Pedagogiczna Miejskiego Gimnazjum i Liceum w Wołominie podjęła uchwałę o nadaniu szkole imienia doktora Jana Sikorskiego. T. Kielak, Z dziejów Liceum Ogólnokształcącego im. Wacława Nałkowskiego d. Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. dra med. Jana Sikorskiego w Wołominie, Wołomin 1994, s. 10.
Ibidem, s. 10-11.