Nagrodzony na konkursie I-szą nagrodą projekt osady “Ząbki” powstającej w majątku Adama hr. Ronikiera pod Warszawą (pokazany z lotu ptaka). Twórca – architekt Tadeusz Tołwiński.
Pierwsza w kraju wzorowo zaprojektowana osada podmiejska, przeznaczona nie na letniska, lecz na całoroczne zamieszkanie.
O 3½ wiorsty od rogatki, 6½ wiorsty od pomnika Zygmunta oddalona osada (granicząca z dużymi lasami rządowymi) obszaru około 7 milionów ł. kw. rozdzielona na 1.600 parceli od 2-10.000 ł. kw. każda, w cenie od 400 rb. na wyjątkowo dogodnych warunkach. Dwie cegielnie (produkcja 15.000.000 rocznie) na miejscu.
Komunikacja. Pierwszy przystanek kolei Petersburskiej (12 pociągów dziennie od i do Ząbek), Kolejka Marecka (ze stacją w Ząbkach) biegnie wzdłuż granicy osady. Koncesja na tramwaj elektr. (do Warszawy) uzyskana. Ruch rozpocznie się z chwilą powstania kilkuset domków.
Urządzenia. Przystąpiono już do wykonywania: Kanalizacji, wodociągów, bruków, oświetlenia elektrycznego, zadrzewienia ulic drzewami owocowemi (oprócz alei spacerowych lipowych). Na długości 2¼ wiorsty granicy dotyka duży las rządowy.
Około 1.200.0000 łokci kw. pozostawiono na 2 parki, bulwary, kościół, szkołę, ochronę, place do zabaw, straż pożarną, zakład kąpielowy, szpital, pocztę, sąd, kasyno, teatr, elektrownię, stacje kolejowe i remizę tramwajową, stację wodociągową, rynek etc.
Nagrody. Na każde 20 domów otrzyma jeden z właścicieli za wzniesienie najpraktyczniejszego o najpiękniejszego, choćby skromnego domu nagrodę. Nadroda I-a, zwrot kosztu placu i materjałów budowlanych; II-a, zwrot kosztów placu.
rok 1912
Podziwiam dbałość o historię lokalną i jakość opracowania danych.
Jako badacz postaci i dzieła prof. Józefa Gałęzowskiego – architekta warszawskiego (1908-1913) i krakowskiego (1913-1962), nauczyciela akademickiego, zwracam się z pytaniem o możliwość identyfikacji działki, na której miały stanąć domy (bliźniacze jak sądzę) zaprojektowane przez Gałęzowskiego prawdopodobnie w konkursie na „wzorcowe domy mieszkalne” w Ząbkach w 1912 r.
Jedyna informacja, jaką mam o tych domach to odsyłacz w Polskiej Bibliografii Sztuki, w t. IV – Architektura, poz. 15553, który brzmi:
“Dwa domy nr 427 i 426 złączone. Proj. arch. Gałęzowskiego. Budowane w M.O. Ząbkach. Wiad. Bud. 1912 nr 43 s. 711-712”.
Ten numer Wiadomości Budowlanych jest zachowany jedynie w Bibliotece Narodowej, czynię kroki, żeby otrzymać kserogram tych dwóch stron.
Najbardziej interesuje mnie jednak los projektu, gdzie był zlokalizowany (czy nr domu oznacza nr działki? – jak to wygląda na mapie?) i czy został zrealizowany. Będę wdzięczny za wszelką pomoc w powyższej sprawie.
Pozdrawiam
Krzysztof Lenartowicz (prof. architekt, Politechnika Krakowska)