„Dom pod akacjami” albo Willa Rohnówka przy ulicy Wąskiej przyciąga spojrzenia. Nic dziwnego to nie tylko najcenniejszy zabytek drewniany w Wołominie, ale i najstarszy obiekt gminy Wołomin w Rejestrze Zabytków. Najdawniejsze znane zdjęcie budynku, które trafiło do karty zbytku pochodzi z czasów II Wojny Światowej i obejmuje tylko fragment przepięknej werandy. Jeśli ktokolwiek z Państwa dysponuje zdjęciem, które mogłoby przybliżyć dawny wygląd budynku, albo jego historię – bardzo prosimy o odzew!
Rohnówka została zbudowana najprawdopodobniej w 1883 roku dla Stanisława Rohna, który był specjalistą od robót kesonowych – czyli popularnej w wieku XIX technologii pomagającej w osadzaniu filarów mostów za pomocą stalowej skrzyni o szczelnych ścianach i otwartym dnie, z którego wybierano piasek. Stanisław Rohn pracował też przy tworzeniu warszawskich linii tramwajowych i systemu kanalizacji miejskiej. Wiedza o pierwszym właścicielu i budowniczym tego domu miała charakter zwyczajowy – tzn. na podstawie przekazu ustnego, ale bez dokumentów. Teraz jednak udało się dotrzeć do Księgi hipotecznej Dóbr Lipiny, która jest zlokalizowana w Otwockim Archiwum Państwowym, gdzie widnieje zapis potwierdzających, iż około roku 1900 właścicielem domu w Wołominie był syn Stanisława – Leonard Rohn. „Dom pod akacjami” w międzywojniu wynajmowany był letnikom. Ogłoszenie z 1937 roku o treści: „Willa RONÓWKA. Budynek skanalizowany, łazienki. Pokoje słoneczne. Kuchnia wykwintna obfita. Ceny niskie” odnalazł i udostępnił niezrównany wołominoznawca Łukasz Rygało. Podczas II wojny Rohnówka mieściła szkołę ekonomiczną. Od 1949 r. jest w rękach obecnych właścicieli. Do lat 90 prosperowała przy nim „Wytwórnia chemiczna Katarzyna Szlanta”. Jej założyciel Szymon Szlanta przywiózł i opatentował technologię wytwarzania m.in. „Smarolu” z Łemkowszyczyzny bogatej w łatwo dostępną ropę naftową, będącą podstawą specyfiku służącego do konserwacji uprzęży.
Willa Rohnówka malowniczo usytuowana w otoczeniu starodrzewu formą architektoniczną nawiązuje do stylistyki domów letniskowych, spopularyzowanej w końcu lat 80. XIX w. przez Andriollego – głównie w okolicach Otwocka i wzdłuż linii Kolei Nadwiślańskiej. Budynek zachował oryginalną bryłę z dwukondygnacyjnym gankiem na osi elewacji frontowej oraz mniejszym gankiem w elewacji bocznej zachodniej. Pierwotne pokrycie dachu wykonano z dachówki ceramicznej zakładkowej, pozostałe elementy architektoniczne to dekoracyjny szalunek elewacji, dekoracja ścian i szczytów w tzw. stylu laubzegowym – nawiązująca do ornamentyki pochodzenia szwajcarskiego i rosyjskiego, stropy, podłogi, większość stolarek okiennych i drzwiowych (wewnętrznych i zewnętrznych), a także niektóre elementy wyposażenia – m.in. drewniane schody z balustradą oraz piece z 1-2 ćw. XX w. Bez zmian przetrwał także historyczny układ pomieszczeń, z dwutraktową częścią mieszkalno-wypoczynkową od frontu i zapleczem kuchenno-gospodarczym w oficynie.
„Rohnówka” ma wyjątkową w skali Wołomina wartość historyczną, artystyczną i naukową. To wizytówka miasta, świadectwo dawnego letniskowego charakteru Wołomina, znaczący element historycznego układu przestrzennego oraz jeden z nielicznych przykładów harmonijnego powiązania budownictwa mieszkaniowego z otoczeniem. Obecnie otoczony architekturą murowaną sygnalizuje piękno dawnej zabudowy miasta. Jest także śladem oddziaływania w okolicach Warszawy interesującego zjawiska, architektury „letniskowej” przełomu XIX/XX w. z jej repertuarem form, stylów i materiałów. Determinuje to konieczność powzięcia wszelkich działań, by tak ważny przykład kultury materialnej regionu pozostał dla kolejnych pokoleń.
Dzięki staraniom właścicieli willa utrzymała niezmienioną formę, a w chwili obecnej, dzięki dotacji udzielonej przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków prowadzona jest inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa i powstaje program prac konserwatorskich, mających ratować ten piękny dom. Dotację udało się zdobyć dzięki wnioskowi opracowanemu przez konserwatorów-zabytkoznawców Iwonę Bartnik i Huberta Kosińca, który stworzyli też gminny plan opieki nad zabytkami dla Wołomina. O ich najwyższych kwalifikacjach niech zaświadczy również to, iż to oni zostali wybrani do zrealizowania wzorcowych badań architektonicznych wilanowskiego drewnianego spichlerza, który pochodzi z wieku XVII.
W tekście wykorzystałam ekspertyzę Huberta Kosińca przygotowaną na potrzeby wniosku o dotację MWKZ.
Anna Łazar
+ There are no comments
Add yours