Radzymin w latach 1864-1914

Wkrótce po upadku Powstania Styczniowego władze rosyjskie dokonały zmian administracyjnych w Królestwie Polskim. Między innymi z części powiatu stanisławowskiego utworzyły w 1865 r. powiat radzymiński (później wołomiński).

Socjaliści wołomińscy w czasach II Rzeczypospolitej

Komitetem Miejskim PPS w Wołominie kierował Antoni Dermo przy współpracy Józefa Kwapiszewskiego. W wyborach do Sejmiu 4 marca 1928 r. partia zdobyła w Wołominie 636 głosów, tj. prawie 19% ogółu. Natomiast w wyborach do Rady Miejskiej 14 kwietnia 1929 r. ruch socjalistyczny wystąpił już rozbity, bowiem powstała nowa partia rozłamowa – PPS dawna Frakcja Rewolucyjna, opowiadająca się po stronie Józefa Piłsudskiego. Grupa ta zdobyła dwa mandaty (A. Czyżewski i J. Sęk), natomiast sama PPS – sześć, w tym Dermo).

Powiat radzymiński

W 1872 roku powiat radzymiński obejmował 309 wsi i osad, 99 folwarków i tylko jedno miasteczko – Radzymin. Zamieszkiwało go wówczas prawie 45 tysięcy osób, w tym prawie 4500 Żydów i ponad 3100 protestantów, kolonistów niemieckich przybyłych na teren powiatu w ciągu XIX wieku.

Wołomin w latach kryzysu gospodarczego 1930-1933

Burmistrz Stanisław Lange przemawia podczas Święta Morza, rok 1933
Burmistrz Stanisław Lange przemawia podczas Święta Morza, rok 1933

Rada Miejska stanowiła w tamtych latach arenę ostrej walki politycznej między zwolennikami BBWR a przedstawicielami opozycji. Ofiarą rozgrywek politycznych padł zasłużony burmistrz Wołomina Mieczysław Czajkowski, którego 21 maja 1932 r. odwołał ze stanowiska starosta powiatowy. W dwa tygodnie później grupa radnych zgłosiła votum nieufności dla wiceburmistrza Stanisława Langego, także zasłużonego działacza samorządowego w Wołominie. W rezultacie władze powiatowe powołały w Wołominie zarząd komisaryczny z Samkiem, a potem Teodorem Roszko na czele.

Narodziny światła w Radzyminie

Burmistrz Stanisław Marszał (pierwszy od prawej) w miejskiej elektrowni.
Burmistrz Stanisław Marszał (pierwszy od prawej) w miejskiej elektrowni.

Do roku 1916-1917 miasto było ciemne, bo oświetlała je chyba tylko jedna latarnia lampą naftową, która stała na ulicy Warszawskiej, przed budynkiem mieszczącym wtedy Państwową […]

Feliks Koprowicz

Wołominianin Zdzisław W. Michalik napisał: „Budowa pierwszego wołomińskiego kościoła i wyposażanie jego wnętrza postępowały naprzód. Wkrótce dowiedziałem się z wiarygodnego źródła, w jaki sposób księdzu […]