Mieszkańcy Wołomina w hołdzie “Obrońcom Ojczyzny 1920 r.”

W dniu 15 sierpnia br. upływa 10 lat od tej chwili, kiedy Naród Polski wykonując genialny plan strategiczny swego Wodza, rozpoczął wypędzać bolszewików z zajętych połaci kraju. Miasto nasze było jedną z czołowych pozycji przy obronie Stolicy. Uważamy – więc, że wzniesienie pomnika – obelisku ku czci tych, co bezpośrednio czy pośrednio przyjmowali udział w walce Narodu w sierpniowych dniach 1920 roku, jest wskazane i jako dowód naszej pamięci i jako uprzytomnienie tych ciężkich chwil przyszłym pokoleniom. Proponujemy, żeby pomnik stanął wspólną, wytężoną pracą wszystkich obywateli m. Wołomina.

– takimi słowami opatrzone było zaproszenie na zebranie organizacyjne dotyczące wzniesienia pomnika „Obrońcom Ojczyzny 1920 r.” W ten sposób mieszkańcy międzywojennego Wołomina pragnęli oddać hołd bohaterom wojny polsko – bolszewickiej 1920 r.

Pierwsze zebranie organizacyjne odbyło się w dniu 20 lipca 1930 r. Zapadła wówczas uchwała o ogromnym znaczeniu budowy pomnika i wybrano zarząd Komitetu. Prezesem został pan Stefan Nasfeter, wiceprezesem – pan płk Szemiot. Zarząd reprezentowali panowie: Cymer, Bartoszewski, Tejblum. Mając na względzie możliwie najlepsze funkcjonowanie Komitetu wyłoniły się cztery sekcje: uroczystościowa z panem Czajkowskim na czele; budowy z panem Sztompke na czele, finansowa, której przewodził pan Modrzewski i kontrola pod kierownictwem pana Donde. Sekretariat Komitetu prowadził pan Różanowski. W ten sposób został powołany komitet odpowiedzialny za zorganizowanie obchodów 15 sierpnia w Wołominie. Autorem projektu pomnika był pan Dobrzański. Członkowie Komitetu zwrócili się z apelem do ludzi dobrej woli o wsparcie materialne.

Program uroczystości odsłonięcia pomnika był bardzo podniosły. Przedstawiał się następująco:

14 sierpnia 1930 r.

20.00 – koncert orkiestry na skwerku kolejowym przy dworcu,
20.45 – odegranie hymnu narodowego przez orkiestrę i podniesienie chorągwi.

15 sierpnia 1930 r.

w godzinach porannych – nabożeństwa w kościele, w cerkwi i w synagodze,
13.00 – zbiórka wszystkich organizacji ze sztandarami na placu Górnośląskim i przemarsz pod pomnik,
14.00 – uroczyste odsłonięcie pomnika, przemówienia, przekazanie pomnika miastu,
16.00 – akademie w salach kina Oaza i Weneda,
18.00 – 20.00- koncert orkiestry na skwerku przy pomniku,
20.45- opuszczenie chorągwi,odegranie hymnu narodowego i zakończenie uroczystości.

Nad spokojnym przebiegiem uroczystości czuwała straż obywatelska z panem komendantem Żechowskim na czele. Liczne apele Komitetu o udział w uroczystościach spotkały się z przychylnością Wołominian. Z całą pewnością było to wielkie wydarzenie w historii naszego miasta. Jadwiga Markowska, legendarna nauczycielka Szkoły Podstawowej nr 2 tak wspominała o nim w swoim pamiętniku:

Niewątpliwie najokazalszą uroczystością miejską było poświęcenie pomnika, ku czci poległych bohaterów roku 1920-ego (w dziesiątą rocznicę Cudu n. Wisłą). Tak, mamy pomnik. Jeszcze p. Majerski zamienił puste zaśmiecone place po obu stronach dworca na planty[…] Było z tego kłopotu co niemiara, jednak budowa szła amerykańskim tempem – “rosła w oczach” i, jak tam było to było, dość, że dnia 15-ego sierpnia 1930-ego roku odbyło się odsłonięcie pomnika, i pomnik jest, i otoczenie jego i on sam stanowi może miejsce jedno z niewielu przypominające kulturalne miasta.

Okres II wojny światowej pomnik przetrwał właściwie w stanie nienaruszonym. Został zniszczony dopiero w okresie PRL. Jego dewastacja sukcesywnie postępowała od początku lat 60. XX w. Zaginął pergamin sygnowany podpisem prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Wkrótce zniknął także medalion z podobizną Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz napis głoszący: “15 VIII – 1930 – obrońcom Ojczyzny – Wołomin”. W latach 60. XX w. tuż przy pomniku wykonano głęboki wykop i za pomocą stalowych lin i wojskowego sprzętu zwalono do niego sprofanowany już wcześniej obelisk. W połowie lat 90. z inicjatywy Społecznego Komitetu Odbudowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego wykonano renowację pomnika, która polegała na obłożeniu go płytami z granitu, a także na ustawieniu na istniejącym cokole popiersia Józefa Piłsudskiego dłuta prof. Tadeusza Tchórzewskiego. Uroczyste odsłonięcie pomnika “Obrońcom Ojczyzny 1920 r.” miało miejsce 13 sierpnia 1995 r.

Pomnik “Obrońcom Ojczyzny 1920 r.” stanowi niezwykle ważną część dziejów naszej małej ojczyzny. Mieszkańcy Wołomina, wzorem swoich przodków, przybywają pod pomnik, aby uczestniczyć w uroczystościach patriotycznych związanych z obchodami kolejnych rocznic ważnych wydarzeń w historii Polski. Pomnik jest wyrazem wdzięczności i hołdem oddanym bohaterom wojny 1920 r. dzięki którym możemy żyć w wolnej i suwerennej Polsce.