Realia okupacyjne
Dalszy rozwój miasta wstrzymał wybuch II wojny światowej. Zgodnie z tajnymi dyrektywami władz państwowych, urzędnicy pełniący funkcje samorządowe, w wypadku zajęcia Polski przez hitlerowców, zobowiązani zostali do utrzymania i pełnienia możliwie najdłużej funkcji samorządowych dla dobra społeczeństwa i miasta. Burmistrz Cichecki ściśle się do tych wytycznych zastosował, pozostając na swoim stanowisku. We wrześniu 1939 roku, gdy rozpoczęła się wojna, utworzono szpital polowy. Szpital ten został wyposażony przez społeczeństwo i bardzo szybko zorganizowany. Gdy 10 września Wołomin został zbombardowany i częściowo spalony przez hitlerowskie samoloty, szpital był w stanie przyjąć kilkudziesięciu ciężko rannych ludzi i udzielić im skutecznej pomocy. Burmistrz Józef Cichecki osobiście wizytował szpital i w ramach możliwości magistratu organizował pomoc w zakresie zaopatrzenia w żywność, leki oraz w środki opatrunkowe.
Pod okupacją Niemcy w Wołominie ustanowili silny garnizon wojskowy z komendantem wojskowym miasta, który utrzymał dotychczasowe władze samorządowe miasta, zobowiązując je jednocześnie do pełnego podporządkowania się władzom niemieckim. W 1942 roku nastąpił dramatyczny dla burmistrza Józefa Cicheckiego nacisk niemieckich władz okupacyjnych, które żądały jego urzędowego współudziału w likwidacji getta żydowskiego (wcześniej J. Cichecki próbował nie dopuścić do utworzenia getta w Wołominie) i wywózce Polaków do Niemiec na przymusowe roboty. Na to burmistrz nie mógł się zgodzić. Potajemnie opuścił Wołomin i ukrywał się, zmieniając często miejsce pobytu. 26 stycznia 1943 roku, podczas odwiedzin rodziny w Wołominie, został aresztowany przez gestapo, oskarżony o działanie na szkodę państwa niemieckiego i osadzony w więzieniu na Pawiaku. Dzięki dowództwu Armii Krajowej udało się zmienić kwalifikację prawną oskarżenia Józefa Cicheckiego z działalności sabotażowej przeciwko państwu niemieckiemu na oskarżenie o przestępstwo gospodarczo – kryminalne. Dzięki temu zaistniała możliwość przeniesienia go z Pawiaka do więzienia mokotowskiego. W Sądzie Wojennym odbył się proces, w wyniku którego Józef Cichecki otrzymał wyrok ośmiu miesięcy więzienia. Po upływie tego czasu odzyskał wolność.
Po krótkiej regeneracji Józef Cichecki otworzył sklep papierniczy w Warszawie. Sklep stał się tajnym miejscem przygotowywania papieru gazetowego do druku pism konspiracyjnych, na druk których papier był dostarczany przez sklep papierniczy prowadzony w Wołominie przez Mirona – najstarszego syna burmistrza Cicheckiego.
Po wybuchu Powstania Warszawskiego i po bitwie pancernej, którą stoczyły armie sowiecka i niemiecka w rejonie Wołomina, Radzymina i Mińska Mazowieckiego, Niemcy odzyskali Wołomin. We wrześniu 1944 roku, przystąpili do przymusowej ewakuacji mieszkańców Wołomina, pędząc ludzi piechotą na zachód. Ciężko chory wówczas Józef Cichecki wraz z rodziną został wypędzony z Wołomina i umieszczony w obozie zorganizowanym dla Polaków w Pruszkowie. Aby zapewnić rodzinie egzystencję l lutego 1945 roku Józef Cichecki podjął pracę w szpitalu w Pruszkowie jako intendent, a dnia 2 sierpnia 1945 roku rozpoczął pracę w wydziale handlu Urzędu Wojewódzkiego, znajdującego się wówczas w Aninie. 10 kwietnia 1953 roku przeszedł na emeryturę. Od 25 czerwca 1953 roku pracował na pół etatu w Wojewódzkiej Centrali Aptek w Warszawie. Po trzech miesiącach pracy ciężko zachorował i zmarł 7 listopada 1953 roku. Został pochowany 11 listopada 1953 roku na cmentarzu w Pruszkowie.
Józef Cichecki był człowiekiem pracowitym, uczciwym, prawym i skromnym. Był człowiekiem wierzącym i religijnym. Wielkim patriotą. Kochał ludzi i dla nich pracował. Żył bardzo skromnie, pod koniec życia mieszkał w Pruszkowie nie mając nawet własnego mieszkania. Zgodnie z zaświadczeniem wydanym Józefowi Cicheckiemu w roku 1945, pełnił on funkcję burmistrza Wołomina do 31 października 1943 roku, w międzyczasie będąc aresztowanym przez Niemców i więziony od 4 lutego do sierpnia 1943 roku.
Kolejni włodarze
W tym miejscu brakuje informacji kto zastąpił Józefa Cicheckiego na stanowisku burmistrza zatwierdzonego przez okupanta. Konspiracja podporządkowana lewicy powołała Miejską Radę Narodową już 10 lutego 1944 roku, a stanowisko przewodniczącego objął Kazimierz Purek. Urząd ten piastował przez około 2 miesiące, bo już w kwietniu 1944 roku na tym stanowisku znajduje się Mieczysław Lipert.
Pierwszym po przejściu linii frontu burmistrzem miasta był od września 1944 roku Edward Suchnicki (1944-1945). Przeszedł on do pracy w samorządzie garwolińskim.
W kolejnym roku dnia 5 marca 1945 roku na stanowisko burmistrza został wybrany Brunon Bronisław Dymowski (1945-1947). Jest to niewątpliwie ciekawa i barwna osoba. Urodził się 31 maja 1887 roku w Nowym Dworze pod Warszawą. Głównie pracował jako dziennikarz i literat. Miał ukończone 2 kursy na Uniwersytecie Petersburskim. Już od roku 1912 roku angażował się w ruchy socjal-demokratyczne, oraz jako dziennikarz wydawnictw o podobnym charakterze. W 1918 roku jako komendant straży ogniowej angażował się w rozbrojenie Niemców w północnej części Warszawy. Natomiast w 1920 roku przebywał w więzieniu mokotowskim pod zarzutem zamachu na Belweder. Był założycielem w 1937 roku roku partii Zjednoczenie Narodów Słowiańskich. Ciekawą informacją jest to, że był on rodzonym bratem Tadeusza Mścisław-Dymowskiego (1885-1961), posła na sejm Ustawodawczy II RP (klub: Zjednoczenie Mieszczańskie), oraz na sejm I kadencji II RP (wybrany z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej, a później należał do klubu Chrześcijańsko Narodowego Stronnictwa Pracy). Sama postać Brunona Dymowskiego jest na tyle ciekawa i barwna, że zasługuje na oddzielny artykuł. Warto tu nadmienić, że na początku roku 1946 był podejrzany o zawłaszczenie środków finansowych, będących własnością miasta, co stanowiło przedmiot dochodzenia przez organy wojewódzkie. Niemniej jednak zgodnie z zaświadczeniem wystawionym przez burmistrza Stefana Wardka, Brunon Dymowski sprawował swój urząd od stycznia 1945 roku (co rozmija się ze stanem z ankiety osobowej z chwili przyjęcia do pracy), aż do dnia 31 sierpnia 1947 roku.
W tym samym okresie, bo od dnia 22 czerwca 1945 roku został wybrany na stanowisko wiceburmistrza Zygmunt Zatoński. Na dzień nominacji Zatoński odbywał wojskową służbę komunikacyjną na kolejach, z której został zwolniony w sierpniu 1945 roku. Warto zauważyć, że zgodnie z dokumentami osobowymi Zygmunt Zatoński zrzekał się stanowiska wiceburmistrza Wołomina 9 marca 1945 roku. W związku z zawiłą sytuacją Brunona Dymowskiego w na przełomie 1945/46 roku, obowiązki burmistrza miasta przejął na pewien czas Zatoński Zygmunt (protokoły zdawczo-odbiorcze z dnia 2,4 i 5 stycznia 1946 roku).
Ks. Arkadiusz Rakoczy
Rocznik Wołomiński
tom XIV, 2018
+ There are no comments
Add yours