Ząbki w Powstaniu Listopadowym

Jan Nepomucen Umiński
Jan Nepomucen Umiński

W obliczu zbliżającej się bitwy mieszkańcy Ząbek, podobnie jak innych miejscowości podwarszawskich leżących na prawym brzegu Wisły, uszli na Pragę, zabierając ze sobą cały swój dobytek. Dalsze działania wojenne prowadzone były więc w opustoszałych osadach. Rosyjski gen. Karol Toll zaproponował Dybiczowi przesunięcie głównych sił w stronę Kawęczyna oraz Ząbek i obejście tym sposobem pozycji polskich pod Olszynką Grochowską, które zagrożone atakiem na lewą flankę straciłyby swoje znaczenie.

Radzymin w latach 1864-1914

Wkrótce po upadku Powstania Styczniowego władze rosyjskie dokonały zmian administracyjnych w Królestwie Polskim. Między innymi z części powiatu stanisławowskiego utworzyły w 1865 r. powiat radzymiński (później wołomiński).

Bitwa pod Radzyminem w 1809 roku w relacji gen. Romana Sołtyka

Armia Księstwa Warszawskiego skoncentrowana w Modlinie i Serocku rozpoczęła 25 kwietnia ofensywę przeciw Austriakom oblegającym Pragę i zajmujących Radzymin, Karczew i Okuniew. Z Modlina i Serocka wyruszyły wtedy trzy kolumny wojska: pierwsza pod wodzą gen. Michała Sokolnickiego poszła na Jabłonnę i Grochów, druga pod gen. Ignacym Kamińskim – na Zegrze, Nieporęt, Wołomin i Okuniew, trzecia – pod płk. Janem Sierawskim – wyszła z Serocka na Radzymin. Składała się ona z 1 batalionu 6 pułku piechoty i 3 pułku ułanów. W Radzyminie stały dwa bataliony strzelców wołoskich (a więc Rumunów) i dwa szwadrony huzarów austriackich.

Z dziejów Radzymina w XVIII-XIX wieku

Podczas Powstania Listopadowego Radzymin był obiektem walki między Polakami a Rosjanami. Latem 1831 r. oddział Kozaków przeprawił się przez Bug i wpadł do Radzymina, plądrując domy i sklepy. Na wieść o tym dowódca pospolitego ruszenia powiatu stanisławowskiego, mjr. Leon Drewnicki (dziedzic majątku w dzisiejszej Drewnicy w Ząbkach) na czele 300 żołnierzy ruszył na nieprzyjaciela i przepędził go z miasteczka.

Historia szkolnictwa na terenie gminy Dąbrówka (I)

Uczniowie z dyrektorem Władysławem Jezierskim w czasie okupacji niemieckiej
Uczniowie z dyrektorem Władysławem Jezierskim w czasie okupacji niemieckiej

Pierwsze potwierdzone informacje źródłowe podają, że szkoła elementarna w Dąbrówce powstała w 1818 r. W 1845 r. nauczał tu jeden nauczyciel, który miał pod swoją opieką 14 uczniów, w tym 11 chłopców i 3 dziewczynki. Wszyscy byli wyznania rzymsko-katolickiego i pochodzili ze stanu chłopskiego, a fundusz szkoły wynosił 91,04 rubli.2 W roku szkolnym 1869/1870 szkoła nadal zatrudniała jednego nauczyciela, wzrosła natomiast liczba uczniów, których było 77, w tym jedno dziecko pochodziło ze stanu szlacheckiego, a fundusz szkoły, pochodzący ze składek mieszkańców, wynosił ponad 101 rubli.