Miasto Radzymin

W odległości 23 klm. od Warszawy leży miasto powiatowe Radzymin, które od czasu najazdu bolszewickiego jest na ustach całej Polski. Tu prawie u wrót Warszawy rozbiła się wściekłość bolszewicka i hordy tej dziczy pod naporem dzieci Warszawy uciekły w popłochu, pozostawiając za sobą zniszczony kraj. Zniszczenie to dosięgło i miasta Radzymina, które przechodząc podczas walk z rąk do rąk, płonęło, i obracało się w stos ruin. To też po utrwaleniu niepodległości. zakasano rękawy i przystąpiono do pracy. Rozpoczęto od odbudowania miasta i wzniesienia szeregu inwestycyj miejskich. Człowiekiem, który czuwał podczas ciężkich chwil miasta i czuwa nadal, jest uzbrojony w zaufanie ludności, burmistrz, p. St. Marszał. Jego energji i pracowitości zawdzięcza miasto wiele — obdarzyło go więc zasłużonem zaufaniem, obierając dwukrotnie swoim burmistrzem.

Robiąc generalny przegląd dorobku miejskiego za ostatnie dziesięciolecie, należy stwierdzić, że pomimo zubożenia ludności, zrobiono wiele, a między innemi, miasto zakupiło gmach pod urzędy Starostwa i Wydziału Powiatowego; wybudowano olbrzymią halę targową (34 sklepy), łaźnię miejską z 8 lokalami mieszkalnemi na piętrze, przeważnie dla nauczycielstwa, elektrownię o sile 1000 hp., wybrukowano 4 klm. ulic i placów, odwodniono miasto, odkopując 3 km. głównych rowów, ze składek publicznych i miasta wystawiono piękny pomnik Tadeusza Kościuszki na rynku, zasadzono w roku 1920 drzewo wolności na placu, który nazwano placem Wolności. Wreszcie zakupiono resztówkę po folwarku Radzyminek, w ilości 28 morgów, na której wydzielono 5 morgów i urządzono wzorową targowicę, 12 morgów przeznaczono na park miejski, w którym buduje się piękny nowoczesny gmach szkolny, bliźniacza szkoła 7-kIasowa powszechna z 3 równoległemi oddziałami, resztę terenu rozparcelowano i stanowi to dzisiaj piękną i czystą dzielnicę miasta. Zaznaczyć również należy, że wszystkie ulice miasta są zadrzewione. Są to pokaźne rezultaty pracy, jeśli się zważy, że Radzymin liczy tylko 7017 mieszkańców.

Domów mieszkalnych w Radzyminie jest 348, z czego połowa murowanych; poza tem na terenie miasta czynne są: 1 browar, 2 młyny parowe, 1 tartak i 4 cegielnie; istnieje tu również państw, seminarjum nauczycielskie żeńskie, 2 szkoły powszechne 7-klasowe dla 830 dzieci, 5 przedszkoli dla 250 dzieci (przedszkola stanowią instytucję miejską, nieznacznie subwencjonowaną przez Min. Ośw., t. j. na budżet 20.000 zł. miasto otrzymuje subwencję w wysokości 4.000 zł.); 2 przedszkola są przeznaczone dla dzieci izraelitów. Nad bezpieczeństwem pożarowem czuwa straż ogniowa ochotnicza w sile 63 ludzi, subwencjonowana przez miasto. Komunikacja z Warszawą dosyć wygodna: 10 pociągów kolejki Mareckiej oraz kilka autobusów prywatnych.

Prezydjum miasta stanowią: burmistrz p. St. Marszał, wice-burmistrz p. Leonard Lubański, oraz 3 ławników, którzy tworzą władzę wykonawczą Rady miejskiej, złożonej z 24 osób (13 polaków), której 3-letnia kadencja rozpoczęła się 14 lipca 1927 roku.

Do należytego rozwoju miasta nieodzowna jest elektryfikacja, względnie ulepszenie istniejącej kolejki (marecka). Brak normalnej komunikacji nie wpływa dodatnio na uprzemysłowienie miasta. Konieczne jest połączenie szosą z Pułtuskiem. Radzymin ma szczególne warunki do rozwoju pod względem letniskowym, gdyż posiada w pobliżu duże obszary lasów wysoko położonych.

Z tytułu poniesionych znacznych strat w czasie inwazji bolszewickiej, miasto nie otrzymywało żadnej pomocy, wszystko musiało dokonać własnym wysiłkiem.

Kurjer Poranny
R. 53, 1929, no 176