Walka chłopów o szkołę

Na Komisji Budżetowej Sejmu podczas dyskusji nad budżetem Ministerstwa Oświaty pos. A. Łangier w przemówieniu swojem, mówiąc o zamykaniu szkół dla dzieci chłopskich, między innemi podał taki fakt: „Chłopi pragną oświaty, często o zdobycie oświaty muszą walczyć i za to ponoszą kary ze strony władz. Przykładem niechaj pusłuży wieś Kolno, gm. Ręczaje, pow. radzymińskiego. Wieś ta miała swoją szkołę, którą w roku 1930 zamknięto, choć dzieci do następnej szkoły miały blisko 4 km. drogi. Wieś sprowadziła geometrę, który długość drogi wymierzył. Kołatali do inspektora szkolnego w Wołominie, udawali się do Kuratorjum i Ministerstwa Oświaty. Zjeżdżali różni dygnitarze, aż wreszcie w 1932 r. otrzymali odpowiedź odmowną, choć gmach szkolny we wsi jest obszerny, a dzieci w wieku szkolnym 59.

Gospodarze umyślili wynająć prywatnego nauczyciela, aby dzieci uczył, jednak inspektor szkolny zabronił mu, a kiedy i to nie skutkowało, wówczas w czasie nabożeństwa w niedzielę zjechało 7 policjantów, szkołę opieczętowano, domagając się, aby sołtys Kossakowski podpisał protokół i wziął na siebie odpowiedzialność, że do szkoły nikt nie wejdzie. Zgromadzona ludność zabroniła tego uczynić sołtysowi, więc za taki „opór“ wymierzono sołtysowi karę 15 zł.

Obecnie dzieci gromadzą się w niezapieczętowanej kuchni nauczyciela, przynoszą ze sobą stołki i tak nauka się odbywa. A policja za to ściga! To mi przypomina, Panie Ministrze, ponure obrazy z czasów niewoli. Może p. Minister zbada i usunie tę hańbiącą krzywdę. P. Minister:(Polecę zaraz zbadać). Ten obraz jest symbolem walki chłopów w Polsce o szkołę dla swych dzieci. Toteż muszę powiedzieć śmiało i otwarcie, że troską Ministerstwa obecnego rządu nie jest troska o oświatę i kulturę, aby należycie się rozwijały, lecz o siłę panowania i ociemniania mas chłopskich. Ale ta siła minie, jak mija każde zło niszczycielskie”.

Wyzwolenie – dawniej Polska Ludowa
pismo tygodniowe ludu polskiego, polityczne, oświatowe, gospodarcze i społeczne
R.20 [i.e.18], nr 9