Na przełomie XIX i XX wieku Kobyłka była otoczona zewsząd gęstymi lasami pełnymi dzikiej zwierzyny. W czasie surowych i mroźnych zim głodne wilki podchodziły pod kościół i dworek Korekta, ludzie bali się wychodzić wieczorami z domu. Osada nadał była niewielka, administracyjnie należała do gminy Radzymin. Pierwsza wojna światowa i wojna polsko-bolszewicka szczęśliwie ominęły ją. Podczas bitwy warszawskiej 1920 r. obsadziły Kobyłkę jednostki Dywizji Litewsko-Białoruskiej, do większych walk tutaj jednak nie doszło. Jak wiadomo, bolszewicy usiłowali przedrzeć się przez Leśniakowiznę na Ossów, gdzie zostali pobici. Po bitwie część poległych obrońców Ojczyzny została pochowana na cmentarzu kobyłkowskim.
Linia kolejowa i przystanek PKP w Kobyłce ożywiły miejscowość w latach II Rzeczypospolitej. Podobnie jak pobliskie Wołomin i Zielonka, stała się modną osadą letniskową licznie odwiedzaną przez warszawiaków. Powstawały liczne domy i wille letniskowe, w tym „Urocza” znanej rodziny aktorskiej Trapszów przy ul. Słowackiego; rozwinęły się usługi, zwiększała się szybko liczba stałych mieszkańców. W 1938 r. Kobyłka miała znowu (po 150 latach) dwa większe zakłady przemysłowe zatrudniające 145 pracowników. Funkcjonowały tu również dwie szkoły podstawowe: nowa, murowana i piętrowa wzniesiona na gruncie podarowanym przez Antoniego Orszagha, druga w Stefanówce. Działało kilka partii politycznych w tym PSL Wyzwolenie, PPS, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, Stronnictwo Narodowe. Aktywne było kółko muzyczne i dramatyczne, Ochotnicza Straż Pożarna, związek strzelecki i harcerstwo.
Działania wojenne 1939 r. nie przyniosły Kobyłce większych strat, trwały jedynie nad nią walki powietrzne. W latach okupacji mieszkańcy Kobyłki dotkliwie odczuli terror hitlerowski. Tak np. w nocy z 28 na 29 września 1940 r. Niemcy aresztowali tu miejscową elitę społeczną w osobach nauczyciela Franciszka Kazimierskiego, ziemianina oraz inżyniera rolnika Władysława Orszagha, kierownika szkoły w Stefanówce Jana Wolnego, właściciela piekarni Józefa Okułę, kierownika cegielni Władysława Goliwąsa i jego syna Jerzego, murarza Jana Małeckiego i kilkanaście innych osób, w tym kilku uczniów. Wywieziono ich do więzienia na Pawiaku, a następnie do obozu w Oświęcimiu. Goliwąs i jeden z uczniów zostali stamtąd zwolnieni po prawie trzech latach, Kazimierski i Małecki oraz dwóch innych przeżyło obóz, pozostali zmarli lub zginęli. Aresztowania, wywózki do obozów i przymusowej pracy w III Rzeszy trwały przez całą okupację.
W Kobyłce rozwinął się ruch oporu skupiający się głównie w ZWZ – AK. Pierwszym komendantem placówki ZWZ, był tu mjr Henryk Dobrowolski. Po nim, w lutym 1942 r., komendantem został por. rez. Teodor Zagańczyk, następnie (latem 1943) – „ Andrzej”, wreszcie Feliks Kowalski, kierownik szkoły w Kobyłce. Działały też podziemne partie polityczne. Przewodniczącym gminnego komitetu SL w Kobyłce był Franciszek Broma. Powstała tu również placówka Narodowych Sił Zbrojnych. W Kobyłce AK miała swoją tajną szkołę podchorążych. Szkolenie odbywało się często w podziemiach miejscowego kościoła przy czynnej pomocy organisty Wasia. Szkołę ukończyło 20 osób. W rejonie Kobyłki ruch oporu przeprowadził kilka akcji dywersyjnych, jak ścięcie słupów telefonicznych i zdemolowanie urzędu gminnego (28 maja 1944 siłami Armii Ludowej z pobliskich Marek i Drewnicy).
Podczas akcji „Burza” 2 sierpnia 1944 r. kompania z rejonu „Celków” (Marki) pod dowództwem por. Albina Furczaka przy współdziałaniu z miejscową placówką AK i czołgami radzieckimi wyzwoliła Kobyłkę. Tutaj odbyła się niebawem narada dowództwa rejonu „Celków”, na której wobec osaczenia sił radzieckich przez Niemców postanowiono przebić się z najlepiej uzbrojonymi żołnierzami przez linię frontu, a pozostałych ludzi rozpuścić do domów. Kobyłka stała się wtedy areną bitwy czołgów stanowiącej fragment wielkiej bitwy pancernej na przedpolu Warszawy. Niemcy odnieśli w niej zwycięstwo i odzyskali utracony teren. Na polach Kobyłki pozostało 15 zniszczonych czołgów. W wyniku późniejszych natarć armii radzieckiej Wołomin został wyzwolony 6 września 1944 r., następnego dnia – Kobyłka.
Zniszczenia w wyniku działań wojennych były w Kobyłce w sumie niewielkie. Podczas wojny w Kobyłce odbywało się, podobnie jak w całej Polsce, tajne nauczanie. W Stefanówce prowadzili je kierownik szkoły Jan Wolny (do chwili aresztowania i śmierci w Oświęcimiu w 1941 r.), jego żona Zofia, Franciszek Kazimierski (do chwili aresztowania i wywiezienia do Oświęcimia). W szkole podstawowej w Kobyłce nauka zaczęła się w roku szkolnym 1940-1941 bowiem przez rok stało tu wojsko niemieckie. Tajne lekcje prowadziło na 15-20-osobowych kompletach 4-5 nauczycieli, w tym Czesław i Eleonora Murawscy (Czesław wraz z Wolnymi został aresztowany i zginął w Oświęcimiu), Franciszek Kazimierski i Alojzy Frączek.
Po wojnie Kobyłka szybko się rozwinęła. W 1950 r. miała 5200 mieszkańców, w 1961 r. – 8600, w 1987 – 12.600. W 1956 r. znajdowało się tu 9 zakładów przemysłowych zatrudniających 122 pracowników. Później powstały większe przedsiębiorstwa: Zakłady Wytwórcze Urządzeń Motoryzacyjnych, Zakład Doświadczalny Maszyn Budowlanych i Drogowych „Budor” oraz Zakłady Wytwórcze Sprzętu Telekomunikacyjnego „Telcom-Telcent”. W 1957 r. funkcjonowały też 32 warsztaty rzemieślnicze. Duża część mieszkańców gminy pracowała w Warszawie i pobliskim Wołominie. W latach 60-tych powstało duże osiedle mieszkaniowe przy ul. Ręczajskiej, ogromne rozwinęło się budownictwo indywidualne. Mimo wytrzebienia dużej części lasów, Kobyłka ma bogatą zieleń, dodającą jej uroku. Największą jej ozdobę stanowi pięknie odrestaurowany kościół. Stara parafia szczyci się nazwiskami wybitnych księży, jak Franciszek Marmo, Marceli Weiss, Teodor Zagańczyk.
W 1969 r. Kobyłka ponownie uzyskała prawa miejskie. Zajmowała wówczas powierzchnię 18,8 km2. Transformację ustrojową po 1989 r. przeszła na ogół pomyślnie, chociaż niektóre nierentowne przedsiębiorstwa państwowe przeżywają kryzys lub upadają, powstają natomiast nowe sklepy, warsztaty usługowe, przedsiębiorstwa prywatne, wille i luksusowe rezydencje najbogatszych.
+ There are no comments
Add yours