W czasach II Rzeczypospolitej powstał Związek Rzemieślników Chrześcijan, w skład którego weszły powstałe w 1924 r. cechy: Cech Piekarzy, Cech Rzemieślników Wędliniarzy, Zgromadzenie Szewców, jak również powstały w 1930 r. Cech Zjednoczonych Rzemieślników Budowlanych. W tym okresie powstał największy w Wołominie Cech Skórzany oraz Cech Fryzjerów i Perukarzy. Także i Żydzi zorganizowali się w cechy zjednoczone w Centralnym Związku Rzemieślników Żydów.
Cechy te ufundowały, ze składek członkowskich, a także z datków fundatorów swoje sztandary. Na drzewcach wyryte zostały nazwiska rzemieślników wołomińskich okresu II Rzeczypospolitej. Gwoździe do drzewca tych sztandarów przybijali najwyżsi dostojnicy państwowi: marszałkowie Józef Piłsudski i Edward Rydz-Śmigły, premierzy Walery Sławek i Felicjan Sławoj-Składkowski.
We wrześniu 1921 r. Wołomin liczył 6248 mieszkańców, w tym 49,3% Żydów, 46,2% Polaków, 3,2% prawosławnych (przeważnie Rosjan zbiegłych po rewolucji), a także 1,2 ewangelików t.j. Niemców lub Polaków pochodzenia niemieckiego. Do 1924 roku ludność miasta wzrosła do ok. 14 tysięcy. Ożywiły się przemysł i rzemiosło. Pracowały liczne zakłady przemysłowe i rzemieślnicze takie jak: odlewnie żeliwa i stali, fabryka maszyn i narzędzi rolniczych, zakłady mechaniczne, garbarnie, olejarnia, młyny motorowe i parowe, warsztaty tkackie, wytwórnie kleju szewskiego i krochmalu, cegielnie, wytwórnie wody mineralnej i lemoniady, wytwórnia mydła itp. Większość tych zakładów zatrudniała po kilku pracowników. Do największych należały: huta “Praca” – 448 pracowników, huta “Wołomin” – 218, fabryka Kona i Dodego i F. Bernsteina – 27, fabryka Dimenta i Gordona – 24, garbarnia Kosowera i Bajera – 24. Spośród warsztatów rzemieślniczych pierwsze miejsce zajmowało szewstwo, zatrudniające w 1934 r. 700 osób. Na drugim miejscu znajdowało się krawiectwo – 100 zatrudnionych. Oba te rzemiosła były ściśle związane z rynkiem warszawskim. Na miejscowe potrzeby pracowało 13-14 piekarń polskich i 7-8 żydowskich.
W 1927 r. prezydent Ignacy Mościcki wydał dekret o nowym prawie przemysłowym. Oddzielało ono rzemiosło od przemysłu fabrycznego. Według nowego prawa zadania cechów były następujące:
- pielęgnowanie ducha łączności,
- utrzymywanie i podnoszenie godności zawodowej,
- piecza nad utrzymaniem dobrych stosunków między mistrzami a młodymi ich pracownikami,
- opieka nad młodzieżą rzemieślniczą,
- podnoszenie kwalifikacji zawodowych rzemieślników poprzez organizowanie szkoleń, kursów dokształcających i odczytów,
- tworzenie kas i funduszów zapomogowych dla członków cechu, ich rodzin i pracowników,
- rozstrzyganie sporów między mistrzami i czeladnikami oraz między mistrzami a osobami nie należącymi do cechu.
Nowe prawo, w zakresie gospodarczym, podporządkowało cechy Izbom Rzemieślniczym. Cechy wołomińskie zostały podporządkowane Warszawskiej Izbie Rzemieślniczej.
Zadania Izb Rzemieślniczych były następujące:
- współdziałanie z władzami państwowymi w popieraniu rzemiosła,
- rozważanie i przedstawianie władzom wniosków dotyczących interesów rzemiosła,
- przedkładanie rocznych sprawozdań o stanie rzemiosła,
- regulowanie spraw terminatorskich,
- czuwanie nad przestrzeganiem prawa,
- powoływanie komisji egzaminacyjnych dla ubiegających się o dyplom czeladnika lub mistrza.
Prawo wybierania członków Izby Rzemieślniczej przysługiwało wszystkim rzemieślnikom obojga płci, obywatelom polskim, prowadzącym samodzielnie warsztat od co najmniej 3 lat.
W latach 1930-1935 nastąpił w Polsce ciężki kryzys gospodarczy, który doprowadził do upadku lub zubożenia wielu zakładów rzemieślniczych. Kryzys zaostrzył antagonizmy na tle ekonomicznym między dominującymi w Wołominie Żydami, a czującymi się za upośledzonych we własnym kraju, przedsiębiorcami polskimi. Po przezwyciężeniu kryzysu w 1935 r. w Wołominie poprawiła się kondycja zakładów rzemieślniczych, zmalało bezrobocie, wzrosła siła nabywcza ludności.
8 sierpnia 1938 r. wydano w Polsce nową ustawę przemysłową. Rozszerzała ona uprawnienia gospodarcze cechów, przekazywała im obronę interesów gospodarczych rzemieślników, organizowanie spółek i spółdzielni zaopatrzenia w surowce i materiały dla warsztatów oraz zbytu produkcji rzemieślniczej. Cechy brały aktywny udział w życiu publicznym Wołomina. Uczestniczyły w świętach państwowych i religijnych, organizowały święta cechowe, szkolenia, imprezy kulturalne i sportowe. Zbierały datki na różne cele społeczne.
Przedstawiciele cechów wchodzili w skład Rady Miejskiej, uczestniczyli w pracach samorządu.
W przededniu wojny 31 sierpnia 1939 r. powołany został pierwszy w kraju samorząd gospodarczy. Nie zdążył jednak podjąć żadnych działań.
Źródło: www.cechwolomin.org
226 odsłon, 1 odsłon dzisiaj
