Miejscowości gminy Dąbrówka

Średniowiecze

Początki poszczególnych miejscowości na terenie naszej „małej Ojczyzny” są  mało znane i trudne do ustalenia. Należy jednak przypuszczać, że osadnictwo (poza tym związanym z istnieniem kultur archeologicznych) sięga przełomu XIII i XIV wieku. Z pewnością dość duża liczba osad  pojawiła się  pod koniec XIV i na początku XV wieku, co jest związane z  ówczesnym rozwojem osadnictwa w tej części Mazowsza. Ludność zamieszkująca opisywany obszar to drobna szlachta oraz chłopi – zarówno wolni jak i kmiecie¹.

Pierwsze wzmianki o miejscowościach  z terenu dzisiejszej gminy Dąbrówka pochodzą  z połowy XIII wieku i dotyczą Dręszewa, który został nadany templariuszom².

Z lat 1414 – 1425 pochodzą informacje o następującej treści: „Świechna, żona Franciszka z Sobikowa ziemi czerskiej zeznała, że została skwitowana z części w Sokołowie i Dąbrówce przez Mikołaja – plebana w Lewiczynie oraz przez córki Wita – dziedzica z Sokołowa: Śmiechnę, Hankę i Dorotę”. W kolejnym dokumencie z tego okresu zapisano: „Stanisław i Katarzyna z Sokołowa sprzedali połowę swojej części w Dąbrówce Felisławowi z Czajek”. Ostatni z zapisów brzmi: „Jan z Dąbrówki miał sprawę z Sądkiem z Sokołowa o działkę i zbiegłego kmiecia”.³

Kolejne wzmianki pojawiają się w 1429 r. i dotyczą także Dąbrówki, której część nabył wówczas Jan Słęka, a następnie w roku 1442 wraz z  dziedzicami Chajęt i Laskowa ufundował drewniany kościół parafialny w Dąbrówce.⁴

Polska szlachecka

W 1578 r. do parafii w Dąbrówce, leżącej na terenie diecezji płockiej, w ziemi nurskiej i powiecie kamieńczykowskim, należały następujące miejscowości (pisownia nazw miejscowości i nazwisk oryginalna):

– Jakussewo – Liaskowo własność Stanisława Liaskowskiego;

– Liaskowo – Troyany właściciele Mikołaj i Marcin Liaskowscy;

– Liaskowo – Głuchy  należały do Jana, Mikołaja i Marcina Liaskowskich;

– Dąmbrówka – właściciele Zygmunt i Jan Dąmbrowscy;

– Dręszewo – właściciel Marcin Radzimiński; 

– Wolia Rastowska – własność Mateusza Chaijęckiego i Stanisława Wolińskiego; 

– Chaijenty – stanowiły własność Mateusza Chaijęckiego;

– Rastowo i Roszczep – należące  do Jakuba i Piotra Wolińskich;

– Zawady – właścicielami byli Anna Wolińska i Erazm Luszczewski;

– Guzowatka – własność Grzegorza Piotrowskiego i Franciszka Chajęczkiego;

– Klembowo  – część majątku Piotra i Jakuba Wolińskich;

– Krusze i Słopsk część majątków właścicieli Dręszewa;

– Chruściele i Kozły właściciel Piotr Losski.⁵

Na mapie przedstawiającej Mazowsze w XVI wieku pojawiają się także nazwy innych miejscowości związanych z terenami dzisiejszej  gminy. Są to: Cisie, Czarnowo, Jaktory, Kuligowo, Sokołowo, Ślężany, Wólka Słopska, Wszebory, Zaścienie, a sama Dąbrówka nosi nazwę Dąbrówka Stara.⁶

Wiek XVII to okres licznych katastrof, jakie dotknęły Mazowsze. Były to m.in. powodzie, epidemie oraz najazd szwedzki. Wiele miejscowości przestało istnieć, inne zostały zniszczone. Dopiero na początku wieku XVIII sytuacja powoli  wracała do  normy. 

W wyniku  tych licznych zawirowań zniszczeniu uległ też kościół w Dąbrówce, który na nowo wybudowano w latach 1737- 1745. W 1775 r. dokonana została wizytacja generalna w parafii, w skład której wchodziły miejscowości: Dąbrówka, Laskowo Jakuszewo, Laskowo Głuche, Laskowo Wsebory, Chruściele, Zaścienie, Laskowo Trojany, Karpin, Chajęty, Jaktory, Guzowatka, Małopole, Wólka Szlązka, Szlężany, Dręszewo. ⁷

Warto też zaznaczyć, iż miejscowości takie jak Czarnów i Kuligów w owym czasie płaciły dziesięcinę kościołowi w Popowie.⁸

Pod zaborami

Ustawą z dnia 31 grudnia 1866 r. Królestwo Polskie zostało podzielone na 10 guberni i 85 powiatów. Na mocy tej ustawy  powstał powiat radzymiński, w skład którego weszła także gmina Małopole (wcześniej należąca do powiatu stanisławowskiego).  Na terenie gminy było wówczas 428 domów. Skład  mieszkańców pod względem wyznaniowym przedstawiał się następująco: katolików 3941 (1991 kobiet i 1950 mężczyzn), ewangelików 15 (7 mężczyzn i 8 kobiet) oraz 135 osób pochodzenia żydowskiego (63 mężczyzn i 72 kobiety)⁹. Gmina obejmowała wówczas swoim zasięgiem następujące miejscowości: 

1. Wolica i folwark¹⁰, 2. Wszebory, 3. Wólka Słopska i folwark, 4. Wólka Czarnowska, 5. Guzowatka i folwark, 6. Dąbrówka, 7. Dręszew, 8. Załubice, 9. Zaścienie, 10. Ignatów, 11. Józefów, 12. Karpin,  13. Kowalicha, 14. Kółakowo, 15. Laskowo, Głuchy i folwarki, 16. Laskowo- Jakuszewo folwark, 17. Ludwinów, 18. Małopole folwark, 19. Marianów, 20. Opole, 21. Ostrówek,  22. Ślężany i folwark, 23. Słopsk, 24.Sokołówek, 25. Stasiopole, 26. Trojany i folwark, 27. Chajęty 28. Chruściele i folwark, 29. Cisie, 30. Czarnów i folwark, 31. Kuligów, 32. Jaktory i folwark¹¹.

Dokładniejszy opis poszczególnych miejscowości w XIX wieku przedstawia „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowińskich”, z którego pochodzą informacje zamieszczone poniżej.

• Wszebory, zwane także Laskowo – Wszebory –  powiat radzymiński, gmina Małopole, parafia Dąbrówka. Wieś istniejąca od 1578 r. zamieszkiwana była przez drobną szlachtę niemającą kmieci. Początkowa nazwa  miejscowości to Wssebori.  W 1827 r. było w miejscowości 9 domów, w których mieszkało 90 mieszkańców. Liczba mieszkańców  pod koniec XIX wieku wynosiła 61 osób. Laskowo jest wówczas już osobną miejscowością. Przynależność ziemi przedstawiała się następująco: 109 morgów ¹²– własność dworska i 83 morgi należały do włościan.
• Słopska Wólka – wieś i folwark w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Niegów. W roku 1827 w miejscowości zamieszkiwało 46 osób, a liczba domów wynosiła 5. Miejscowości Słopska Wólka, Niegów, Trojany i Zielinów w 1853 r. były własnością Zielińskiego. W 1872 r.  folwark liczył 1011 mórg, w tym: 224 mórg gruntów ornych i ogrodów, 93 morgi stanowiły łąki,  pastwiska – 60 morgów,  las – 533 morgi, zarośla – 20 morgów, wody – 47 morgów,  nieużytki – 15 morgów.  Budynków murowanych 3, drewnianych 13, a liczba mieszkańców 87 osób.  
• Słopsk – wieś włościańska w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Niegów. W 1827 r. w 18 domach mieszkało tu 195 mieszkańców. Pod koniec wieku XIX liczba mieszkańców wynosiła  223 osoby, a ziemi będącej we władaniu włościan – 1108 morgów.
• Guzowatka – wieś i folwark w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Dąbrówka.  W 1827 r. było tu 17 domów i 127 mieszkańców. Posiadłości folwarku Guzowatka wynosiły 567 morgów i dzieliły się na: grunta orne i ogrody – 336 morgów, łąki – 40 morgów, pastwiska – 2 morgi, lasy – 174 morgi, zarośla – 2 morgi, nieużytki i place – 13 morgów. Budynków  murowanych było 3, drewnianych natomiast 12. Ponadto  w miejscowości występowały pokłady torfu.
• Dąbrówka – powiat radzymiński, gmina Małopole, parafia Dąbrówka należała do dóbr Małopole. Posiada kościół parafialny drewniany, początkowo wzniesiony w 1442 r. przez Jana Słomkę oraz Jakuba Soczko, a następny  wybudowany staraniem Narzymskiego w 1737 r. Składała się z 32 osad i 268 morgów.
• Dręszew wieś i folwark – powiat radzymiński, gmina Małopole, parafia Dąbrówka. W 1827 r. znajdowało się tu 15 domów i zamieszkiwało 143 mieszkańców. Folwark należał do dóbr Małopole. 
• Folwark w Dręszewie składał się z 178 morgów gruntów ornych i ogrodów, 160 morgów łąk, 290 morgów pastwisk, 850 morgów lasu, a 73 morgi stanowiły nieużytki i place. W folwarku znajdowało się 11 drewnianych zabudowań oraz wiatrak. 
• Załubice – wieś i folwark w powiecie radzymińskim, gminie Małopole, parafia Radzymin. W 1827 r.  znajdowało się tu 28 domów i zamieszkiwało 199 osób. Posiadłości ziemskie to 1296 morgów stanowiących własność dworską oraz 605 morgów będących we władaniu włościan. 
• Zaścienie – wieś w powiecie radzymińskim, gminie Małopole, parafia Dąbrówka. W 1578 r.  mieszkała tu szlachta zagrodowa, mająca 4 łany¹³ i jedną zagrodę. Miejscowość wchodziła w skład dóbr Chróściele (pisownia oryginalna – przyp. A.W.), w 1827 r. było tu 10 domów i zamieszkiwało 60 mieszkańców. Powierzchnia ziemi uprawnej wynosiła 168 morgów.
• Karpin – wieś w powiecie radzymińskim, gminie Małopole, parafii Dąbrówka. W 1827 r. znajdowało się tu 8 domów i zamieszkiwało 109 mieszkańców. 
• Laskowo Głuche i Laskowo Jakuszewo – wsie w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Dąbrówka. Należały do dóbr Jadów. Folwark Laskowo Głuchy, Laskowo Wszebory składał się z 682 morgów, w czym grunty orne i ogrody wynosiły 327 morgów, łąki – 8 morgów, pastwiska – 123 morgi, wody -1 morga, lasy – 195 morgów, nieużytki i place – 16 morgów oraz zarośla – 12 morgów. Budynków murowanych 4, a drewnianych 9.
  Wieś Laskowo Głuchy składała się z 15 osad (gospodarstw), a ilość  należącej ziemi wynosiła 42 morgi.
  Folwark Laskowo Jakuszewo składał się z 888 morgów, na co składały się:  ziemie orne i ogrody – 391 morgów, pastwiska – 193 morgi, lasy – 277 morgów oraz nieużytki i place -27 morgów. W folwarku znajdowało się 13 budynków drewnianych. Wieś Laskowo Jakuszewo – 10 osad z gruntami 27 morgów.
• Małopole – wieś w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Dąbrówka. W 1827 r. we wsi w 16 domach zamieszkiwało 140 mieszkańców. Gmina Małopole należała wówczas do sądu V okregu w Radzyminie, gdzie znajdowała się także stacja pocztowa. Obszar gminy wynosił 22.758 morgów, a ludność 4489 osób. Na dobra Małopole składały się  folwarki w Małopolu i Dręszewie, miejscowości sąsiadujące (attynencje) Karpin i Dąbrówka oraz wsie Małopole, Karpin, Dręszew i Kołakowo.
  Folwark Małopole posiadał 504 morgi gruntów rolnych i ogrodów, 1090 morgów lasu, a 64 morgi stanowiły nieużytki oraz place Zabudowa składała się z 5 budynków murowanych oraz 19 drewnianych. Wieś Małopole osad 48, a wielkość gruntów 383 morgi.
• Kółakowo wieś – osad 27 i 546 morgów ziemi.
• Czarnów – wieś w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Dąbrówka.  W 1827 r. miejscowość zamieszkiwało 212 mieszkańców w 29 domach. Dobra Czarnów składały się z folwarku Czarnów, Czarnówek i Łąki zwanej Chjęckie. Do dóbr czarnowskich należały następujące wsie: Czarnów- osad 18, ziemi uprawnej 131 morgów, Stasiopol (Młynisko) – osad 6, gruntów 144 morgi, Emilin (zwany Ostrowy) – osad 8, ziemi 211 morgów, Ludwinów- osad 12, gruntów 337 morgów, Kowalewszczyzna- 1 osada, ziemi uprawnej 3 morgi, Józefów (zwany Wolą Czarnowską) – osad 12, gruntów uprawnych 311 morgów.
  Czarnów folwark – 381 morgów – ziemie orne i ogrody, łąki – 224 morgi, pastwiska – 378 morgów, 270 morgów stanowiły wody, lasy – 420 morgów, zarośla – 190 morgów, nieużytki i place – morgów 331, osady karczemne 3 morgi. Budynków murowanych było 3 a,  drewnianych 10.
  Folwark Czarnówek – ziemie orne i ogrody – 49 morgów, łąki – 42 morgi, pastwiska – 9 morgów, nieużytki i place – 1 morga. Zabudowa drewniana – 5 budynków, w pobliżu znajdowały się także pokłady torfu.
• Ślężany – wieś i folwark nad rzeką Bug, powiat radzymiński, gmina Małopole, parafia Dąbrówka. We wsi znajdowała się fabryka krochmalu oraz browar. W 1827 r. wieś liczyła 19 domów i 192 mieszkańców.  Od 1880 r. folwark Ślężany składał się z: 317 morgów ziemi uprawnej i ogrodów, 15 morgów łąk, 130 morgów pastwisk, 592 morgów lasu, 113 morgów nieużytków. Ponadto było 10 budynków murowanych i 16 drewnianych. W skład dóbr Ślężany wchodziły również: wieś Kowalicha z 10 osadami i 275 morgami, wieś Ignatów – 4 osady i 79 morgów, Maryanów – 7 osad i 136 morgów ziemi uprawnej.
• Sokołówek – wieś w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Radzymin. W 1827 r. liczba mieszkańców wynosiła 115, zamieszkałych w 21 domach, natomiast gruntów było 215 morgów włościańskich i 2 morgi dworskie.
• Trojany – wieś i folwark w powiecie radzymińskim, gmina Małopole, parafia Dąbrówka. Liczba mieszkańców w 1827 r. wynosiła 89 osób i było 9 domów. Folwark Trojany składał się  z 547 morgów gruntów ornych i ogrodów,  19 morgów pastwisk i 8 morgów  łąk, 177 morgów lasu i 27 morgów nieużytków. Budynków drewnianych było 15 oraz 2  murowane.
• Chajęty – wieś w powiecie radzymińskim, gminie Małopole, parafia Dąbrówka. W 1827 r.  w 16 domach zamieszkiwało tu 187 mieszkańców. Dobra wsi składały się z folwarku Chajęty Jaktory (557 morgów ziemi ornej, 6 ogrodów, staw i zabudowania zajmują 7 morgów, las – 11 morgów oraz drogi i inne nieużytki – 80 morgów) i wsi Chajęty Stare (22 domy i 384 morgi).
• Chruściele – powiat radzymiński, gmina Małopole, parafia Dąbrówka. We wsi znajdowała się gorzelnia. W roku 1827 było tu 17 domów i 100 mieszkańców. Dobra Chruściele – Zaścienie składały się ze wsi Chruściele i Zaścienie oraz folwarku Chruściele. Skład folwarku był następujący: grunty orne i ogrody – 483 morgi, lasy stanowiły 789 morgów oraz nieużytki i place – 31 morgów. Chruściele wieś natomiast składały się z 27 osad i 34 morgów.
• Cisie (zw. Załubickimi) – wieś w gminie Małopole, powiat radzymiński, parafia Radzymin. W 1827 r. było tu 4 domy i 53 mieszkańców.¹⁴

W II Rzeczypospolitej  

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., aby państwo mogło sprawnie działać, należało przeprowadzić spis powszechny. Pierwszy taki  spis odbył się we wrześniu 1921 r. Zgodnie z tym spisem na terenie gminy Małopole znajdowało się 45 miejscowości (w tym, oprócz wsi, także folwarki, przysiółki, osady i kolonie). 

1. Boża Wola – folwark, 1 dom mieszkalny, mieszkańcy: 8 osób, 5 mężczyzn + 3 kobiety;
2. Chajęty – wieś, 84 budynki mieszkalne, mieszkańcy: 253 osoby, 134 mężczyzn + 119 kobiet, w tym 4 osoby wyznania prawosławnego i 9 osób wyznania mojżeszowego (żydowskiego);
3. Chruściele – wieś, 84 budynki mieszkalne, mieszkańcy: 283 osoby, 129 mężczyzn + 154 kobiety;
4. Chruściele Folwark – wieś, 6 domów, mieszkańcy: 48 osób, 25 mężczyzn + 23 kobiety, w tym 7 osób wyznania żydowskiego; 
5. Cisie – wieś, 8 domów, mieszkańcy: 56 osób, 27 mężczyzn + 29 kobiet;
6. Czarnów – folwark, 3 budynki mieszkalne, mieszkańcy: 10 osób, 6 mężczyzn + 4 kobiety, w tym 2 osoby wyznania mojżeszowego;
7. Czarnów – wieś, 21 domów, mieszkańcy: 140 osób, 70 mężczyzn + 70 kobiet, w tym 5 osób wyznania mojżeszowego i  narodowości żydowskiej;
8. Dąbrówka – wieś, 58 domów, mieszkańcy: 447 osób, 217 mężczyzn + 230 kobiet, w tym 10 osób wyznania żydowskiego;
9. Dręszew – wieś, 39 domów, mieszkańcy: 291 osób, 134 mężczyzn + 157 kobiet, w tym 13 osób wyznania żydowskiego;
10. Działy Czarnowski – wieś, 10 domów, mieszkańcy: 58 osób, 26 mężczyzn + 32 kobiety;
11. Gród Czarnowski – wieś, 4 domy, mieszkańcy: 24 osoby, 9 mężczyzn + 15 kobiet;
12. Guzowatka– wieś, 35 domów, mieszkańcy: 216 osób, 111 mężczyzn + 105 kobiet;
13. Ignatów – wieś, 6 domów, mieszkańcy: 36 osób, 20 mężczyzn + 16 kobiet;
14. Jaktory – folwark, 5 domów, mieszkańcy: 123 osoby,  58 mężczyzn + 65 kobiet;
15. Józefów – wieś, 20 domów, mieszkańcy: 138 osób, 68 mężczyzn + 70 kobiet;
16. Karolew – wieś, 26 domów, mieszkańcy: 179 osób, 95 mężczyzn + 84 kobiety;
17. Karpin – wieś, 30 domów, mieszkańcy: 257 osób, 126 mężczyzn + 131 kobiet, w tym 3 osoby religii żydowskiej;
18. Kołaków – wieś, 64 domy, mieszkańcy: 360 osób, 164 mężczyzn + 196 kobiet;
19. Kowalewszczyzna – osada, 2 domy, mieszkańcy: 15 osób, 6 mężczyzn + 9 kobiet;
20. Kowalicha – wieś, 17 domów, mieszkańcy: 133 osoby, 59 mężczyzn + 74 kobiety;
21. Kuligów – wieś, 73 domy, mieszkańcy: 448 osób, 232 mężczyzn + 216 kobiet, w tym 15 żydów;
22. Laskowo– osada, 1 dom, mieszkańcy: 5 osób, 2 mężczyzn + 3 kobiety;
23. Laskowo Głuche – folwark  + 24 Laskowo Głuche – wieś – 18 domów, mieszkańcy: 147 osób, 65 mężczyzn + 82 kobiety, w tym 3 żydów;
24. Laskowo – Janowo (Jakuszewo) – wieś, 22 domy, mieszkańcy: 137 osób, 63 mężczyzn + 74 kobiety;
25. Laskowo Kochowo – wieś, 10 domów, mieszkańcy: 66 osób, 32 mężczyzn + 34 kobiety, w tym 1 osoba wyznania żydowskiego;
26. Laskowo Stare – wieś, 13 domów, mieszkańcy: 82 osoby, 42 mężczyzn + 40 kobiet, w tym 2 osoby religii żydowskiej;
27. Laskowo T-wo – wieś, 18 domów, mieszkańcy: 88 osób, 43 mężczyzn + 45 kobiet;
28. Ludwinów – wieś, 31 domów, mieszkańcy: 190 osób, 92 mężczyzn + 98 kobiet, w tym 4 osoby wyznania  żydowskiego i 1 narodowości żydowskiej;
29. Małopole – wieś, 62 domy, mieszkańcy: 365 osób, 170 kobiet  + 193 mężczyzn, w tym 13 osób wyznających religię żydowską;
30.  Marjanów – wieś, 13 domów, mieszkańcy: 92 osoby, 49 mężczyzn + 43 kobiety;
31. Ostrówek – wieś, 15 domów, mieszkańcy: 110 osób, 54 mężczyzn + 56 kobiet;
32. Słopsk –  wieś, 53 domy, mieszkańcy: 337 osób, 171 mężczyzn + 166 kobiet, w tym 1 osoba wyznania ewangelickiego;
33. Słopska Wólka – wieś, 18 domów, mieszkańcy: 132 osoby, 60 mężczyzn + 72 kobiety;
34. Sokołówek – wieś, 16 domów, mieszkańcy: 89 osób, 47 mężczyzn + 42 kobiety;  
35. Stanisławów – kolonia, 6 domów, mieszkańcy: 34 osoby¸ 17 mężczyzn + 17 kobiet;
36. Stasiopole – wieś, 14 domów, mieszkańcy: 81 osób, 41 mężczyzn + 40 kobiet;
37. Stefanowo – kolonia, 3 domy, mieszkańcy: 21 osób, 7 mężczyzn + 14 kobiet;
38. Ślężany – folwark, 12 domów, mieszkańcy: 158 osób, 79 mężczyzn + 79 kobiet, w tym 6 ewangelików,  7 żydów i 1 Rusin wyznania prawosławnego;
39. Ślężany– wieś, 22 domy, mieszkańcy: 154 osoby, 79 mężczyzn + 75 kobiet, w tym 15 osób wyznania  mojżeszowego;
40. Tomaszówka– wieś, 5 domów, mieszkańcy: 35 osób, 19 mężczyzn + 16 kobiet;
41. Trojany – wieś, 51 domów, mieszkańcy: 373 osoby, 173 mężczyzn + 200 kobiet, w tym 4 osoby wyznania żydowskiego;
42. Wólka Czarnowska – wieś, 7 domów, mieszkańcy: 35 osób, 13 mężczyzn + 22 kobiety;
43. Wszebory – wieś, 18 domów, mieszkańcy: 125 osób, 65 mężczyzn + 60 kobiet;
44. Zaścienie – wieś, 19 domów, mieszkańcy: 116 osób, 60 mężczyzn, 56 kobiet.¹⁵

W Polsce Ludowej      

W roku 1948 struktura wsi mających sołtysa, na terenie gminy Małopole, przedstawiała się w następujący sposób: 

1. Chajęty –  sołtys Jachacy Aleksander;
2. Chróściele Nowe – Radzio Aleksander;
3. Sokołówek gromady Cisie – Majewski Bronisław;
4. Czarnów – Łukasiewicz Jan;
5. Dąbrówka – Abramczyk Marian;
6. Głuchy – Pieńczuk Jan;
7. Guzowatka – Wardak Feliks;
8. Józefów – Malinowski Franciszek;
9. Karolew – Mościcki Julian;
10. Kołaków – Nieborek Józef;
11. Karpin – Malinowski Wacław;
12. Kuligów –  Sosiński Franciszek;
13. Lasków – Jeziorański Franciszek;
14. Małopole – Pergół Czesław;
15. Marianów – Getka Jan;
16. Stanisławów – Nieborek Szczepan;
17. Słopsk – Maniecki Stanisław;
18. Ślężany – Banasiak Piotr;
19. Trojany – Bulik Stanisław;
20. Chróściele I. gromady Wszebory – Ziółkowski Jan;
21. Zaścienie – Kostrzewa Stanisław;
22. Dręszew – Młynarski Jan.¹⁶

W niepodległej Polsce

W 2012 r. gmina Dąbrówka składa się z 27 sołectw, są to: Chajęty, Chruściele, Cisie, Czarnów, Dręszew, Działy Czarnowskie, Dąbrówka, Guzowatka, Józefów, Karolew, Karpin, Kowalicha, Kołaków, Kuligów, Lasków, Ludwinów, Marianów, Małopole, Ostrówek, Sokołówek, Stanisławów, Stasiopole, Ślężany, Teodorów, Trojany, Wszebory i Zaścienie.

1. Kmieć- bogaty gospodarz, dysponujący przynajmniej 1 łanem ziemi [przyp. aut.].
2. Andrzej Zieliński w swojej książce pisze: „W dostępnych dzisiaj badaczom kronikach i dokumentach przetrwał jedynie zapis księcia mazowieckiego Konrada, oraz bulla papieża Innocentego IV, które zatwierdzały nadanie funkcjonującej już wcześniej komandorii w Wyszkowie trzech miejscowości: Orzechowa nad Narwią, Dręszewa oraz Skuszewa nad Bugiem.” Tajemnice polskich templariuszy, Warszawa 2003, s. 52.
3. Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Pracownia Atlasu Historycznego, Kartoteka A. Wolffa, strony nienumerowane.
4. Jan Słęka – kanclerz mazowiecki, dziedzic Dąbrówki i wójt Lipin, ,,Wieści Podwarszawskie”, nr 39/1999, s. 10.
5. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno- statystycznym w XVI wieku, tom V Mazowsze, Warszawa 1892 r., s. 408.
6. Polska Akademia Nauk, Instytut Historii, Atlas Historyczny Polski, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku, pod red. Władysława Pałuckiego, Warszawa 1973 r.
7. Sprawozdanie z wizytacji generalnej parafii Dąbrówka z dnia 20 XII 1775 r., [w:] Michał M. Grzybowski, Materiały do dziejów ziemi płockiej. Z archiwaliów diecezjalnych płockich XVIII wieku, T. 8, Płock 1996, s. 29.
8. Polska Akademia Nauk, Instytut Historii, Atlas… dz. cyt.
9. Leon Bokiewicz, Opis powiatu radzymińskiego pod względem topograficzno – historycznym, statycznym, higienicznym i lekarskim, Warszawa 1872, s. 51.
10. Folwark – prowadzone przez właściciela lub jego pełnomocnika gospodarstwo rolne produkujące na zbyt siłami zależnej lub najemnej ludności [przyp. aut.].
11. Leon Bokiewicz, dz. cyt., s. 34- 35.
12. Morga (mórg) – historyczna jednostka powierzchni używana w rolnictwie. Początkowo oznaczała obszar, jaki jeden człowiek mógł zaorać lub skosić jednym zaprzęgiem w ciągu dnia roboczego (dokładnie: od rana do południa), a jej wielkość wynosiła – zależnie od jakości gleby, zaprzęgu i narzędzi w Europie- 0,33–1,07 hektara [przyp. aut.].
13. Łan – dawna jednostka podziału pól, 1 łan wynosił od 16,5 do 18 hektarów [przyp. aut.].
14. Informacje opracowano na podstawie: Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski i Władysław Walewski, Warszawa 1880 – 1902 r.
15. Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1, M. st. Warszawa. Województwo warszawskie, Warszawa 1925 r. s. 142- 143.
16. Archiwum Państwowe miasta stołecznego Warszawy oddział w Grodzisku Mazowieckim, Akta Gminy Dąbrówka nr zespołu 447, Księga ewidencji Zarządu Sołtysów i kom. 1948 r., sygn. 24, s. 4.

BIBLIOGRAFIA

Źródła archiwalne

• Archiwum Państwowe m. st. Warszawy oddział  w Grodzisku Mazowieckim.
• Akta  Gminy Dąbrówka,  nr zespołu 447.
• Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
• Pracownia Atlasu Historycznego, Kartoteka A. Wolffa.

Źródła drukowane

• Atlas Historyczny Polski, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku, red. Władysław Pałucki, Warszawa 1973.
• Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej,  Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 1, M. st. Warszawa. Województwo warszawskie, Warszawa 1925.
• Grzybowski Michał M., Materiały do dziejów ziemi płockiej. Z archiwaliów diecezjalnych płockich XVIII wieku, T. 8, Płock 1996.
• Pawiński Adolf, Polska XVI wieku pod względem geograficzno – statystycznym w XVI wieku, tom V Mazowsze, Warszawa 1892.
• Pazyra Stanisław, Najstarszy opis Mazowsza Jędrzeja Święcickiego, Warszawa 1974.

Opracowania

• Bokiewicz Leon, Opis powiatu radzymińskiego pod względem topograficzno – historycznym, statycznym, higienicznym i lekarskim, Warszawa 1872.
• Dzieje Mazowsza do 1526 roku, red. Gieysztor Aleksander i Henryk Samsonowicz, Warszawa 1994.
• Gieysztorowa Irena, Zahorski Andrzej, Łukasiewicz Mariusz, Cztery wieki Mazowsza, Warszawa 1968.
• Gloger Zygmunt, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.
• Dzieje Wołomina i okolic, red. Podhorodecki Leszek, Warszawa 1984.
• Słownik geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filipa Sulimierski i Władysława Walewski, Warszawa 1880 – 1902.
• Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2005.
• Zieliński Andrzej,  Tajemnice polskich templariuszy, Warszawa 2003.

Arkadiusz Wójcik