Parafia św. Izydora w Markach (VI)

Baza materialna i miejsca kultu

Aspekt ekonomiczno-finansowy funkcjonowania parafii

W okresie sprawowania probostwa przez ks. T. Jesionowskiego (1931-1947) dokonano w zagadnieniu finansów kościelnych wielu reform. Do jednej z nich należy zaliczyć reformę w uposażeniu służby kościelnej. Do tej pory bowiem organista i kościelny wynagrodzenie dla siebie pobierali od interesantów; z dniem 1 grudnia 1931 r. Pensje miesięczne pobierali już bezpośrednio z kasy parafialnej. Wysokość wynagrodzenia została ustalona przez ks. proboszcza w porozumieniu z Radą Parafialną.

W 1935 r. wynosiła ona dla:

• organisty – 235 zł (plus ubezpieczalnia za niego 45 zł)
• kościelnego – 115 zł (ubezpieczenie 15 zł)
• ks. wikariusza – 190 zł (plus utrzymanie)

Na finanse parafialne w omawianym okresie składały się następujące dochody:

• dobrowolne ofiary wiernych, składane na tacę, zbierane w czasie mszy św. przez służbę kościelną.
• dochody pochodzące z opłat za udzielanie chrztów, ślubów, pogrzebów i innych posług kościelnych, na które od kwietnia 1935 r. zaczął obowiązywać ustalony przez ks. proboszcza w porozumieniu z Radą Parafialną taryfikator opłat i wynosił za:
• chrzest – 10 zł (wraz z wydaniem metryki urodzenia)
• sporządzenie metryki do ślubu – 6 zł
• ślub – 20 zł
• pogrzeb dziecka – 15 zł
• pogrzeb dorosłego – 25 zł
• ogłoszenie zapowiedzi – 8 zł
• sporządzenie świadectwa zapowiedzi – 3 zł
• wydanie metryczki (zaświadczenia na druczku parafialnym) – 1 zł

Innymi źródłami dochodów były pieniądze ofiarowane przez parafian z:

• wizytacji duszpasterskiej (kolędy). Listę ofiarodawców oraz wysokość datków drukowano w WP.
• opłaty za bilety wejściowe na spektakle teatralne i filmowe
• datki pochodzące z kasy bractw
• za miejsca w ławkach (opłata miesięczna wynosiła 5 zł)
• wpływy z loterii fantowych
• dzierżawy łąk i gruntów parafialnych leżących w najbliższym sąsiedztwie kościoła
• opłaty za miejsce na cmentarzu oraz od krzyża ( patrz rozdz. „cmentarz marecki”)
• za używanie karawanu pogrzebowego (za lipiec 1932 r. wpłynęło do kasy parafii 28 zł)
• raz na kilka lat parafia „dzierżawiła polowanie” na Grodzisku (w 1932 r. na sumę 300 zł).

Ustalono ponadto, że w przypadku jeżeli ubóstwo petenta będzie stwierdzone, to opłata może być o 20% zniżona. Jeżeliby zaś tego petent nie mógł zapłacić, to niech się zwraca po pomoc do Caritasu, a nie do mnie. Wszystkie dochody kancelaryjne organista pobiera i wpisuje do książki, która ja kontroluję. Jeślibyście jednak nie mieli zaufania, to możemy jeszcze wybrać komisję rewizyjną z parafian¹.

Z wszystkich wpływów i wydatków parafialnych ks. proboszcz Jesionowski rozliczał się bardzo szczegółowo zamieszczając w WP co miesiąc Sprawozdanie Kasy Parafialnej², a pod koniec każdego roku roczne zestawienie dochodów i wydatków parafii. I tak np. zestawienie dochodów parafii za 1931 r. sporządzone przez ks. Jesionowskiego po rocznym proboszczowaniu przedstawiało się następująco:

• Zebrałem w kościele – na tackę, do puszek – 12251 zł 32 gr.
• Imiennie na kwitariusze – 2571 zł 82 gr.
• z loterii fantowej w Zielone świątki i za rower – 1436 zł 60 gr.
• ze składek członkowskich bractw – 2340 zł 60 gr.
• za polowanie z Marek – 750 zł
• za polowanie z Grodziska – 300 zł
• kółko myśliwskie z Marek – 100 zł
• przy wizycie pasterskiej zebrałem -1995 zł 90 gr.
• Ofiary wpisane do „Złotej Księgi” -1619 zł.

Zestawienie:

Wydatki – 23655 zł 17 gr.

Dochody – 23365 zł 24 gr.

Deficyt w wysokości 283 zł 93 gr. pokrył ks. Proboszcz dla wyrównania rachunków, aby nowy drugi rok gospodarki parafialnej zacząć na czysto, od początku, w czem niech nam Serce Jezusa błogosławi a Matka Najśw. ma w swojej opiece³.

Budowa Domu Katolickiego (1932 – 1935)

Potrzeba budowy DK wynikała z dwóch zasadniczych przyczyn:

• – Braku w parafii mieszkań dla służby kościelnej, dla której wynajmowano mieszkania w prywatnych kamienicach.
• – Rozpoczęciem działalności przez Akcję Katolicką w początkach 1932 r.

Musimy wziąć się koniecznie za budowę DK, bo brak lokalu zupełnie paraliżuje robotę w Stowarzyszeniach AK – informowały WP⁴.

Inicjatorem budowy był ks. Jesionowski, przedstawiciele Dozoru Kościelnego oraz członkowie powstającej AK. Budowę rozpoczęto wiosną 1932 r. sprowadzeniem 15 ton wapna, które zalasowano i zbudowano nad nim specjalna szopę. W tym też roku wybudowano studnię⁵. Od tego momentu na łamach ukazujących się zwykle co miesiąc WP drukowano tzw. Złotą Księgę Dobroczyńców, w której zamieszczano nazwiska osób, które w jakikolwiek sposób przyczyniły się do budowy DK. Zasadniczo formy ofiar składanych na ten cel były dwojakie. Pierwszą stanowiły osoby, które swoja pracą pomagały w budowie: zwoziły furmankami gróz pod fundamenty, piasek, cegłę z okolicznych cegielni, pracowały fizycznie. Drugą grupę stanowili ofiarodawcy materiałów budowlanych przede wszystkim cegły (przy budowie DK zużyto ok. 230 tys. sztuk cegieł – RK) oraz darujący pieniądze.

Ponieważ zbiórka tak dużej ilości cegieł nie szła zbyt dobrze, ks. proboszcz postanowił wydrukować tzw. cegiełki o następujących nominałach: 1zł co równało się zakupowi 25 szt. cegieł oraz za 2 zł na zakup 50 szt. cegieł. Trzeba przyznać, że taka forma ofiar na budowę DK sprawdziła się znakomicie i w stosunkowo krótkim czasie przyniosła nadspodziewanie dobre efekty bowiem już w marcu 1933 r. na placu budowy zgromadzono przeszło 54 tys. szt. cegieł⁶.

Jako miejsce budowy obrano tereny leżące ok. 50 m. na płd. wsch. od kościoła.

Dnia 30 maja 1933 r. nastąpiło uroczyste poświęcenie fundamentów i wmurowanie kamienia węgielnego, czego dokonał specjalnie na tę uroczystość zaproszony ks. Aleksander Kobyliński – dziekan radzymiński. Budowa szybko postępowała naprzód, a ks. Teodor Jesionowski zbudowany pracowitością i ofiarnością parafian, nie szczędzących sił, czasu i grosza pisał: …Patrząc na to, dusza się raduje. Najpierw z budowy, ale najwięcej z ofiarności i miłości parafian dla sprawy Bożej. Naprawdę jest to rozrzewniające: jedni pracują darmo, inni za pół darmo, jedni niosą pieniądze w ofierze, inni pożyczają bez procentu. Nawet dzieci pracują, pomagają co mogą i niosą swe oszczędności, jak np.: 5-letni Duduś i 6-letni Jasio Dłutowscy przynieśli swe skarbonki dla „plobosca na dom”. Robotnicy z cegielni Henryków zrobili w ofierze 24 tys. szt. cegły. Robotnicy innych to samo mają zrobić. Furmani zwożą cegłę, piasek, drzewo bezpłatnie itd. Oto co może miłość Bożą i wiara. Niedawno jeszcze szukając zajęcia wstydzono się przyznać, że jest się z Marek, taka zła opinię miały Marki. Dziś właściwie powinni się szczycić parafianie, że pochodzą z Marek, gdzie tyle zacnych ludzi mieszka i tyle prawdziwych chrześcijańskich dusz⁷.

Dnia 19 lipca 1936 r. dr St. Gall, Biskup Wojsk Polskich i Sufragan Warszawski dokonał uroczystego poświęcenia oddanego dla użytku parafian Domu Katolickiego. DK był całkowicie otynkowany w środku urządzony i oszklony. Mieścił dużą salę widowiskową wyposażoną w 300 foteli, sceną z kurtyną i dwiema garderobami. Na parterze znajdowała się jadalnia z kuchnią i poczekalnią. Piętro DK przeznaczone było na mieszkania dla kościelnego i organisty oraz mieściła się tu świetlica dla młodzieży. DK wyposażony był w instalacją elektryczną, nie posiadał jednak kanalizacji. Sala widowiskowa ogrzewana była piecami amerykańskimi, a izby mieszkalne piecami kaflowymi. Dach pokryto dachówką pustelnicką, a rynny wykonano z blachy ocynkowanej. Całkowity koszt budowy (mam tu na myśli sumy jakie wydała parafia – RK) zamknął się kwotą 60.000 tys. zł⁸.

DK w bardzo krótkim czasie stał się podstawową bazą materialną dla prężnego rozwoju życia kulturalnego i religijnego parafii, w którym uczestniczyło tysiące osób zrzeszonych w organizacjach związanych z AK jak i działających poza nią, przyczyniając się do rozbudowy zainteresowań wieloma dziedzinami życia kulturalnego jak chociażby teatrem czy kinem. Wiele osób realizowało tu swoje społecznikowskie pasje i zainteresowania, dla wielu był ośrodkiem pogłębiania wiedzy religijnej i wiedzy o życiu, świecie i otaczającym go zjawiskach. Doprawdy trudno przecenić rolę DK, jaką odegrał w życiu parafii, szczególnie w okresie jego trzyletniej działalności przerwanej wybuchem II wojny św.

1. WP, marzec 1935.
2. WP, 1931- 1938.
3. WP, październik 1932 r., s 4.
4. WP, październik 1932 r.
5. Tamże, listopad 1932.
6. WP, marzec 1933.
7. WP, lipiec 1933.
8. APM, KP, s. 8; Aneks, załącznik nr 20, fot. 10.

Robert Kalisiak