Kiedy zabrzmiał pierwszy dzwonek w gminie Tłuszcz

Według pamięci najstarszych mieszkańców szkoła w Postoliskach powstała przed 1900 rokiem, za rządów caratu, toteż nauka odbywała się w języku rosyjskim. Drewniany budynek składał się z mieszkania dla nauczyciela i jednej, dużej izby lekcyjnej, która wyposażona była w stolik, krzesło i długie, dwunastoosobowe ławki. Kierownikiem szkoły w latach 1903-1937 był Stanisław Kaska. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. w szkole było siedem oddziałów i pięciu nauczycieli. Do szkoły przychodzili także uczniowie z Mokrej Wsi i Wymysłów, aby kontynuować naukę w klasach starszych. W związku z tym kierownik zmuszony był do wynajęcia dodatkowych pomieszczeń u Władysława Łojka w Postoliskach i na tzw. „Batogówce”. W 1937 r. rozpoczęto budowę nowej szkoły pod nadzorem nowego kierownika Wacława Rusieckiego. Protekcja i wstawiennictwo Stanisława Kielaka – dawnego ucznia szkoły początkowej w Postoliskach, posła na Sejm Ustawodawczy oraz II i IV kadencji w II RP, wicemarszałka Sejmu IV kadencji i wytężona praca rolników, przyczyniły się do realizacji zamierzeń. Mimo że wojna przerwała dalsze prace, Niemcy zniszczyli pomieszczenia, a kierownika wywieziono na roboty do Niemiec, to już w pierwszych dniach września 1944 r. rozległ się dzwonek szkolny. Powoli szykowano nowe izby lekcyjne, porządkowano teren szkolny i cieszono się z powrotu kierownika Wacława Rusieckiego. Niestety, nie wrócił Stanisław Kielak, zginął 30 listopada 1940 r. w Auschwitz-Birkenau.W 1867 r. w Tłuszczu została utworzona elementarna szkoła rządowa. Po 1905 r. zabrzmiał pierwszy dzwonek w 4-oddziałowej szkole w Tłuszczu, której drewniany budynek, kryty słomą usytuowany był obok stacji pomp, przy ulicy Wiejskiej. Nauczycielem i kierownikiem był Włodzimierz Charżewski, (jego imieniem nazwano jedną z ulic tutejszego osiedla), który w jednej izbie uczył na dwie zmiany, dwie klasy jednocześnie. W latach 1918-1935 szkoła mieściła się w kilku wynajętych izbach na terenie Tłuszcza, wówczas z 4-klasowej została przekształcona w 7-klasową. Kierownikami kolejno byli: Józef Ołdak, Stanisław Kuchna, Antoni Grzelak. W latach 1930-1935 oddziały szkolne mieściły się także w budynku obok p. Doboszowej i dlatego ulicę tę nazwano Szkolną.

W 1935 r. z dotacji Towarzystwa Budowy Szkół Powszechnych postawiono drewniany budynek przy ulicy Warszawskiej. Przy pomocy załogi huty „Przyszłość” oraz mieszkańców Tłuszcza pod nadzorem kierownika szkoły Antoniego Grzelaka wykończono poszczególne sale i rozpoczęła pracę 7-klasowa Publiczna Szkoła Powszechna. W czasie okupacji budynek szkolny zajęli Niemcy, a uczniowie znowu zostali rozproszeni po budynkach prywatnych np. uczyli się na Wilczeńcu u gospodarzy Dzięcioła i Pokory. Gdy Niemcy miasto opuścili, naukę w szkole wznowiono.

Szkoła w Jasienicy powstała w 1917 r. w budynku prywatnym. Organizacją zajął się aptekarz, którego żona była nauczycielką. W 1922 r. miejscowy dziedzic Józef Leśniewski wynajął tereny łowieckie. Z tych pieniędzy mieszkańcy kupili dom letniskowy w Urlach, przewieźli do Jasienicy i zaadaptowali na szkołę. Urządzeniem zajął się ówczesny nauczyciel Bronisław Żuchowski. W szkole była jedna sala i dwa mieszkania dla nauczyciela. Wyposażeniem były rozsypujące się ławki, stara tablica i trzy mapy. W 1929 r. kierownictwo szkoły objął późniejszy, długoletni kierownik Kazimierz Czechowski, który był m.in. organizatorem zespołów teatralnych, chórów oraz wystaw prac uczniowskich. Wówczas szkoła miała cztery oddziały i pracowało dwóch nauczycieli, w jednej ławce w dalszym ciągu siedziało po pięciu uczniów. 24 września 1933 r. powstało Koło Towarzystwa Popierania Budowy Szkoły Powszechnej. Część pieniędzy uzyskano z imprez artystycznych wówczas postawiono piec kaflowy oraz ogrodzono plac szkolny. W październiku 1933 r. na zebraniu wiejskim podjęto uchwałę budowy nowej szkoły. Każda rodzina opodatkowała się po 5 zł. Wydzielono 1,5 ha ziemi, wybrano Komitet Budowy Szkoły, w którego skład weszli: dziedzic – J. Leśniewski (prezes), S. Roguski (wiceprezes) oraz członkowie K. Czechowski i J. Babańczyk. Rozpoczęła się wytężona praca: niwelowano teren, sadzono drzewa, zwożono furmankami kamienie, otrzymano z Ministerstwa WRiOP 2 tys. i po trzech latach postawiono fundamenty. Przyszedł rok 1939. W czasie jednego z nalotów zniszczone zostały materiały budowlane.

W Turzu do 1914 r. szkoły nie było. Przeważnie chłopcy schodzili się w zimowe wieczory do Pawła Wasilewskiego i tam uczyli pisania i czytania. Po 1918 r. założono jednoklasową szkołę z jednym nauczycielem. Uczyli kolejno: p. Lewandowska, Stanisław Czajkowski, Leokadia Borucka i Janina Majewska. We wrześniu 1924 r. rozpoczął pracę Józef Żukowski. W 1927 r. powstał Komitet Budowy Szkoły, mieszkańcy wsi Turze i Rojków opodatkowali się po 1 zł z morga ziemi i wykonywali wszelkie prace w czynie społecznym. Plac – 25 arów podarował Aleksander Wronka, w czynie społecznym ogrodzono go drewnianym parkanem a w 1928 r. zabrzmiał dzwonek w nowej szkole.

Inicjatorem powstania w 1927 r. szkoły w Brzezinowie Głównym był Kazimierz Tyczyński, który udostępnił swój lokal, natomiast organizacją zajęła się kierowniczka Stefania Kubicka. Po dwóch latach szkołę przeniesiono do domu Wincentego Mościckiego, a następnie do Waganki do gospodarza Bolesława Pawlickiego. Z inicjatywy kilku gospodarzy Mokrej Wsi i Brzezinowa powstała myśl budowy szkoły w Mokrej Wsi. Wówczas właścicielki majątku Mokra Wieś: Maria Ossakowska i Henryka Molińska podarowały 1 morgę ziemi. Po dobrowolnym opodatkowaniu się rolników w/w wsi zakupiono dom od Andrzeja Szymaniaka i przewieziono na plac szkolny. W 1933 r. zabrzmiał pierwszy dzwonek w szkole w Mokrej Wsi.

W Ołdakach przed I wojną światową i zaraz po niej, nauka odbywała się w prywatnych izbach wynajmowanych u Tomasza Michalika i u jego ojca. Nauczycielem był p. Tereszkun – inicjator pozyskania 2 morgów ziemi, zbiórki pieniędzy i zakupu w 1924 r. drewnianego budynku na jednoklasową szkołę. W latach trzydziestych Tereszkun wyjechał w nieznane, a kierownictwo szkoły objęła Janina Topolska. Niezwykle ciekawe są dalsze losy tej szkoły. Przychodziły do niej dzieci z Jaźwia, izby wynajmowano też w Kurach. W czasie budowy szkoły dzieci uczyły się w wagonach kolejowych. Oficjalne otwarcie nowej szkoły w Ołdakach odbyło się 11 listopada 1985 r. Jednak po wielu latach zorientowano się, że „większa część szkoły znajduje się nie na terenie wsi Ołdaki, lecz Stryjki. Wówczas zmieniono nazwę szkoły na Zespół Szkół w Stryjkach”.

Tygodnik Wieści Podwarszawskie
nr 4/2012

Anna Wojtkowska

„Gdy gaśnie pamięć ludzka…”

Można?, Można! Uchronić ją od zapomnienia…

“Serdecznie zapraszam na sentymentalne spotkania w miejscach magicznych, pełnych wspomnień o zdarzeniach i ludziach, którzy tworzyli historię wiosek i miast powiatu wołomińskiego.”

Dwutomowa praca „Za bramą wiecznego spokoju. Zwykli niezwykli związani z Ziemią Wołomińską” wciąż do nabycia u Autorki! Może to dobry prezent dla kogoś zainteresowanego lokalną historią?