Na terenie powiatu radzymińskiego działały i inne organizacje konspiracyjne. Poza Batalionami Chłopskimi, rozbudowaną liczebnie organizacją była Armia Krajowa (kontynuatorka Polskiego Związku Powstańczego i Związku Walki Zbrojnej). Powstała na bazie b. sanacyjnych organizacji oraz aparatu władzy Polski przedwrześniowej. Skupiła więc w swych szeregach prawie całą inteligencję powiatu, która stworzyła cały zrąb sztabowo-dowódczy. Żołnierskie „masy” starano się rekrutować wśród chłopów. Na tym polu nie miano zbyt wielu osiągnięć. Młodzież wiejska wstępowała bowiem do „swojej” chłopskiej organizacji – Batalionów Chłopskich. Na tym tle dochodziło do stałych konfliktów między Komendą Bch a Komendą AK. Pierwszy z nich miał już miejsce na początku 1940 roku.
W grudni 1939 roku „Racławice” nawiązały kontakt sztabowo–koordynacyjny z działającym już wówczas Polskim Związkiem Powstańczym (PZP). Kontakt ten nie trwał długo. W marcu 1940 roku Komendant Powiatowy „Racławic” Marian Gotowiec zostaje wezwany do Warszawy i postawiony przed obliczem sądu oficerskiego PZP. Zarzucono mu działalność wywrotową, nie podporządkowanie się wytycznym PZP i wyrokiem tegoż sądu zostaje wydalony z PZP.
W miarę rozwoju BCh spora ilość młodzieży, która znalazła się w szeregach AK – w wyniku przekonywania i aktywnej działalności przeciwko okupantowi jaką prowadziło BCh, przechodziła w jej szeregi.
Np. we wsi Chrzęsne miejscowy Oddział AK przeszedł do Bch. Podobno przypadki miały miejsce w innych miejscowościach. Stąd powstawały do Komendy Obwodu BCh duże pretensje i naciski na unifikację. Próbowano różnych form m.in. i takiej, że do dowódcy Obwodu BCh zgłosiło się w 1944 roku wiosną 2 ludzi z wyrokiem. Nie wykonali go, zaś sami otrzymali potężne lanie.
Komenda Obwodu BCh reprezentowała podstawową koncepcję, jedynie słuszną w owym czasie „możemy być razem, ale tylko w jednej sprawie – walce z Niemcami, w każdych innych sprawach nasze drogi są różne”.
Były i zemsty. Na przykład nikt z V Obwodu BCh nie awansował w czasie okupacji. Awansowała ich dopiero Polska Ludowa.
Od samego początku aż do wyzwolenia ze strony AK w stosunku do BCh, czynione były naciski na podporządkowanie się organizacji BCh-owskiej dowództwu AK. Tytuł do tego też był przecież nawet formalny w postaci podpisanego przez „góry” porozumienia o podporządkowaniu. „Naciski” te szczególnie nasiliły się w 1943 i 1944 roku. Kilkakrotnie z inicjatywy powiatowej Komendy AK dotarto do Komendanta Obwodu BCh, żądając podporządkowania się. Żądania te wysuwano w kategorycznej formie. W równie kategorycznej formie Komendant Obwodu BCh, żądania te odrzucał. Do wyzwolenia BCh obwodu radzymińskiego nie podporządkowało się AK. Do unifikacji Bch z AK na terenie powiatu nie doszło.
Drugą organizacją działającą na terenie powiatu, w szczególności zaś w jego południowej części, była Polska Partia Robotnicza i jej zbrojne siły Gwardia Ludowa a później Armia Ludowa. Do tej organizacji stosunek BCh był pozytywny i serdeczny. Wynika on z ideologicznej bliskości koncepcji przyszłej niepodległej Polski. Powiedziano już wyżej, że w BCh było dużo ludzi o poglądach radykalno-lewicowych czy wręcz komunizującyh (wielu wcześniej wymienionych, czy np. Julian Baran z Klembowa). Z tych też względów oraz osobistego stosunku Komendy Obwodu BCh – dochodziło do ścisłych kontaktów. Szczególną rolę w tych kontaktach i współpracy odegrał Dowódca Oddziału Specjalnego BCh Marian Gotowiec s. Jana „Antek Szczur”, który za zgodą i poparciem Komendanta Obwodu nawiązuje kontakt i współpracę z Sekretarzem Komitetu Dzielnicowego PPR Drewnica-Marki Tadeuszem Konopką „Czerwonym” z Marek. Do kontaktu dochodzi w połowie 1943 roku. Kontakt ten został nawiązany za pośrednictwem gajowego leśnictwa Lipka, członka PPR Zygmunta Metra. Następuje wymiana informacji i prasy konspiracyjnej. Do utrzymywania tego kontaktu oraz wymiany informacji „Antek Szczur” deleguje swojego stryjecznego brata Eugeniusza Gotowca s. Stanisława, który od połowy 1943 roku utrzymuje kontakt z „Czerwonym”, a wcześniej i później, aż do wyzwolenia z Zygmuntem Metrem.
Opracowano w styczniu 1973 roku w oparciu o ustne relacje:
Podstawowa główna relacja: B. Komendanta 5 Obwodu, II Okręgu BCh Mariana Gotowiec s. Franciszka, podpułkownika rez. WP
B. Zastępcy Dowódcy Oddziału Specjalnego BCh 5 Obwodu – Władysława Rytel – Kuc, majora rez. WP
B. członka Komendy 5 Obwodu BCh i Komendanta LSB – Stanisława Śliwy
B. łączniczki wojewódzkiej Komendy 5 Obwodu BCh – Justyny Rytel – Kuc
B. członka kierowniczej „trójki” LZK na pow. Radzymin – Haliny Koskowskiej,
Eugeniusz Gotowiec
Krótki zarys monograficzno – faktograficzny Batalionów Chłopskich na terenie powiatu Radzymin (obecnie Wołomin) w latach 1939 – 1944
(kopia maszynopisu ze zbiorów PCDiT w Wołominie)
+ There are no comments
Add yours