Wieś Radzimino powstała prawdopodobnie w pierwszej połowie XIIIw. W 1475 r. staraniem jej właściciela, kasztelana warszawskiego Jana Radzimińskiego otrzymała prawa miejskie. Dwa lata wcześniej powstała tu parafia. Kilku księży radzymińskich należało do wybitnych postaci, wzmiankowanych w literaturze historycznej i ukazanych w Polskim Słowniku Biograficznym.
Adrian Radzimiński
Adrian Radzimiński wywodził się z rodu założycieli i dziedziców Radzymina. Urodził się tu w 1557 r. Po naukach domowych kształcił się w Łowiczu, Poznaniu, w gimnazjum jezuickim w Pułtusku i wreszcie w kolegium jezuickim w Wilnie, podniesionym niebawem do rangi Akademii. W 1574 r. wstąpił do zakonu jezuitów. Nowicjat odbył w Braniewie, gdzie przygotowywał się też do pracy pedagogicznej. Podjął ją najpierw na Akademii Wileńskiej (1576-1578), gdzie wykładał gramatykę, następnie pracował w kolegium jezuickim w Pułtusku (do 1584). Tutaj prowadził wykłady z nauki o języku oraz z retoryki. We wrześniu 1584 r. wyjechał na studia w uniwersytecie gregoriańskim w Rzymie. Tutaj studiował teologię, następnie prawo zakonne. W Rzymie też zapewne przyjął święcenia kapłańskie.
Po powrocie do Polski w 1590 r. został dyrektorem gimnazjum w Lublinie oraz wykładowcą dla kleru diecezjalnego. W 1593 r. został przeniesiony do Poznania, gdzie zdobył sobie uznanie jako znakomity wykładowca i organizator. W tym okresie zasłynął też jako czołowy bojownik kontrreformacji, walczący w dysputach teologicznych z innowiercami: arianami, kalwinistami i luteranami. Powołany do zespołu oceniającego pierwsze w Polsce tłumaczenie Biblii, dokonane w znakomitym stylu przez Jakuba Wujka, upierał się przy niewolniczym trzymaniu się pierwotnego tekstu Wulgaty, co ujemnie wpłynęło na polszczyznę tego dzieła. W 1598 r. kierował studium teologii i filozofii w kolegium jezuitów w Poznaniu. W rok później został przeniesiony do Lwowa i zajął się organizowaniem miejscowego kolegium. Popadł wtedy w spór z Żydami, których chciał usunąć z kilku placów, legalnie zakupionych od miasta. Rzeczpospolita była wtedy jeszcze praworządnym państwem, toteż ksiądz Adrian przegrał sprawę i zrażony do miasta przeniósł się do Sandomierza. Tutaj zajął się budową kolegium jezuickiego, a potem został jego rektorem. Zasłynął z talentu pedagogicznego, jako jeden z pierwszych w Polsce zajął się oświatą dla dziewcząt. Należał do najbardziej wykształconych Polaków i czołowych działaczy obozu kontrreformacji, który doprowadził w XVII w. do całkowitego zwycięstwa katolicyzmu w Rzeczypospolitej. Z rodzinnym Radzyminem utrzymywał raczej dość luźne związki, kilkakrotnie bywając tu u krewnych. Zmarł nagle 12 kwietnia 1615 r. w Sandomierzu.
Kazimierz Narbutt
Kazimierz Narbutt wywodził się z dość znanej rodziny szlacheckiej na Litwie. Urodził się w 1738 r. Po ukończeniu studiów w Warszawie i Rzymie wykładał w szkołach zakonu pijarów historię, język francuski, teologię, retorykę i filozofię. Tłumaczył na język polski dzieła teologiczne. Był też profesorem znanego Collegium Nobilium w Warszawie. Związany z wpływowym księciem Michałem Czartoryskim, dzięki jego protekcji uzyskał w 1775 r. probostwo w Radzyminie. Jednocześnie został członkiem powstałej niedawno (1773) Komisji Edukacji Narodowej. Wyróżnił się w pracach Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych opracowując elementarz dla szkół wiejskich, programy i podręczniki do nauki moralnej, fizyki i matematyki. Był też autorem pierwszego podręcznika logiki w języku polskim. Jak widać, był wszechstronnie wykształconym człowiekiem, obdarzonym encyklopedyczną niemal wiedzą. Należał do rzeczników nauczania w języku polskim i ograniczenia tradycyjnej w oświacie łaciny. W Radzyminie godność proboszcza sprawował dość krótko, trzy lub cztery lata. Przyczynił się tutaj do budowy istniejącego do dziś kościoła ufundowanego przez dobrodziejkę miasta, księżną Eleonorę Czartoryską. Później opiekował się nią aż do śmierci. Z Radzymina przeniósł się na probostwo do Lidy. Miał zostać biskupem w Grodnie, jednak rozbiory Polski uniemożliwiły mu uzyskanie tak wysokiej godności. Po trzecim rozbiorze (1795) wycofał się z działalności publicznej. Zmarł w 1807 r.
Ignacy Nagurczewski
Ignacy Nagurczewski urodził się 12 marca 1725 r. koło Pińska na Polesiu, w rodzinie urzędnika ziemskiego. Uczył się w domu, następnie w kolegium jezuickim w Pińsku, w seminarium duchownym w Słucku i Nowogródku. W 1740 r. wstąpił do zakonu jezuitów, nowicjał odbył w Wilnie. Karierę zawodową zaczął jako nauczyciel szkół w Warszawie, Pułtusku i Płocku. Podjął też studia teologiczne w Warszawie. Po uzyskaniu święceń kapłańskich (1753) osiadł w rezydencji Radziwiłłów w Nieświeżu i zajął się wychowaniem paniczów. Od 1758 r. wykładał jako profesor w Collegium Nobilium w Warszawie. Ponieważ był poliglotą władającym biegle greką, łaciną i francuskim, a władał świetnie piórem po polsku, zajął się tłumaczeniem arcydzieł literatury światowej. Wydał m.in. po polsku dzieła mistrzów starożytnych: Wergiliusza, Horacego, Demostenesa oraz „lliadę” Hiomera. W 1768 r. objął katedrę literatury polskiej w Collegium Nobilium.
Równocześnie został profesorem utworzonej przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Szkoły Rycerskiej. Tutaj jego uczniami byli tak sławni później Polacy jak Tadeusz Kościuszko, Karol Kniaziewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Jakub Jasiński i Antoni Madaliński. Nagurczewski wykładał w Szkole Rycerskiej literaturę polską, łacińską oraz historię, w której to kładł główny nacisk na dzieje ojczyste. Jako znany i ceniony pedagog, filolog i tłumacz bywał zapraszany przez króla na sławne obiady czwartkowe. Dzięki poparciu monarchy otrzymał probostwo w Brańsku, a za poparciem ks. Michała Czartoryskiego – plebanię w Radzyminie. Proboszczem był tu przez kilkanaście lat, aż do początków lat 90. XVIII w. W Radzyminie dał się poznać jako światły kaznodzieja i orędownik postępu.
Prywatnie na Zamku Królewskim ksiądz Nagurczewski uczył też księcia Józefa Poniatowskiego, przyszłego Naczelnego Wodza armii Księstwa Warszawskiego i marszałka Francji Katastrofa rozbiorów była osobistą tragedią księdza. Nagusczewnki stracił protekcję i opiekę króla, a ponieważ zrzekł się obu probostw dla ułatwienia sobie pracy pedagogicznej i twórczej po upadku Rzeczypospolitej utracił wszelkie źródła dochodów. Komisja Edukacji Narodowej pod koniec swej działalności przyznała mu więc skromną rentę, którą pobierał i później w Księstwie Warszawskim. W 1801 r. Nagurczewski został powołany na członka towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, ze względu jednak na zły stan zdrowia i sędziwy wiek był w nim mało aktywny. Zmarł w lutym 1811 r. w Warszawie.
Józef Hollak
Urodzony 18 stycznia 1812 r. koło Mariampola na pograniczu prusko-litewskim Józef Hollak pochodził z rodziny chłopskiej. Rodzice zadbali o jego wykształcenie i posłali go do Szkoły Wydziałowej w Sejnach, a potem do seminarium duchownego w tejże miejscowości. Po ukończeniu obu tych szkół Hollak uczył się jeszcze w seminarium duchownym w Warszawie. W 1837 r. otrzymał święcenia kapłańskie i podjął pracę w charakterze nauczyciela religii w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie. Przyczynił się do jego rozbudowy, wydał dwa podręczniki do nauczania religii w tymże Instytucie. Wraz z wicedyrektorem szkoły księdzem T. Jagodzińskim opracował pierwszy w Europie „Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mającym” (1879). Równocześnie z działalnością pedagogiczną ks. Hollak zajmował się duszpasterstwem. W 1846 r. został proboszczem w Radzyminie, a jednocześnie profesorem pedagogiki i religii w tutejszym Instytucie Nauczycieli Szkół Elementarnych. W 1866 r. opuścił Radzymin i przeniósł się do Warszawy, gdzie niebawem został proboszczem na Grzybowie.
Jego działalność pedagogiczna i duszpasterska prowadzona w trudnym okresie rusyfikacji Królestwa Polskiego została wysoko oceniona przez władze kościelne, toteż w 1883 r. został awansowany na biskupa w diecezji augustowskiej. W rodzinnej ziemi otrzymał też probostwo w Wilkowyszkach. Tutaj zmarł 27 października 1890 r. Jego portret olejny nieznanego artysty znajduje się w pałacu biskupim w Łomży.
Na podstawie biogramów w PSB opracował Leszek Podhorodecki
+ Nie ma komentarzy
Add yours