Jerzy Henryk Nachtman

Jerzy miał niemiecko brzmiące nazwisko Nachtman, był Polakiem i chciał walczyć w najbardziej polskiej organizacji. Jego pierwszą konspiracyjną organizacją harcerską były Wilki. Ten czas tak wspominał:

„Zaczęliśmy się zbierać zimą 1939/1940 roku (…), to była taka uroczystość: flaga niemiecka na podłodze i na tej fladze odbywało się zaprzysiężenie. (…) Organizacja Wilki połączyła się ze Związkiem Jaszczurczym, a potem w 1942 roku Związek Jaszczurczy z Narodową Organizacją Wojskową (NOW) stworzyli Narodowe Siły Zbrojne. W Związku Jaszczurczym ten nasz oddział wołomiński to dwie drużyny harcerskie męskie i jedna żeńska. Były w organizacji podporządkowane, to się nazywało początkowo komórka likwidacyjna, a potem to nie pasowało, zresztą zmieniły się i akcje, iż nie tylko likwidowanie szpiclów, a zdobywanie forsy i środków na utrzymanie NSZ”.

Walczył w Powstaniu Warszawskim jako dowódca drużyn, tak wspominał pierwszy dzień:

„Zaczęliśmy się szykować do powstania, do piątej. Było tak, że samochody niemieckie z głośnikami jeździły po mieście i krzyczeli, że, z którego domu padnie strzał ludność zostanie rozstrzelana. Taki samochód przejeżdża, zbliża się do mnie, ja szczeniak 22 lata, co robić? Mówię (do chłopaków) nie bójcie się, inni przyszli do mnie – panie ja byłem sierżantem w wojsku, daj pan coś, przyłączę się. Kilku jeszcze się dołączyło, tak, że w sumie miałem 18 ludzi. Poszedłem na Twardą, bo dowiedziałem się, że tam jest oddział, że się formuje dowództwo. Mówię: oddział NSZ-tu, – o to chłopie z nieba mi spadłeś bo ja też z NSZ-tu i tak trafiłem do zgrupowania „Chrobry II” majora „Liga” [mjr Leon Nowakowski ps. „Lig”, A. W.]. Zostałem jego oddziałem wypadowym”.

Po kapitulacji powstania Jerzy Nachtman nie poszedł do niewoli, przedostał się na Zachód i wstąpił do II Korpusu we Włoszech.

Jerzy Henryk Nachtman

ur. 7 XI 1922 w Wołominie – zm. 6 I 2017 w Warszawie, kw. E 1−01−16

Magister inżynier budownictwa lądowego, s. Edwarda (1886−1939) i Ludwiki Bolesławy z d. Leśniewskiej (1898–1968), brat Marii Krystyny Nachtman (1924–1992) [zob.] – żołnierza NSZ ps. „Agata”, lekarza pediatry i Tadeusza Bohdana (1930−1952) − studenta, który zginął w Morzu Bałtyckim (przekraczając „zieloną granicę” do Szwecji). Absolwent Politechniki Warszawskiej. Harcerz drużyny męskiej, członek harcerskiej organizacji „Wilki” w Wołominie (1939/1940), żołnierz specjalnego Oddziału Bojowego przy Komendzie Głównej Związku Jaszczurczego, a następnie Narodowych Sił Zbrojnych (Oddział Tadeusza Siemiątkowskiego „Mazura”) ps. „Kazimierz Olecki”, „Wołomiński”.

Ukończył kurs w Szkole Podchorążych Piechoty NSZ, został awansowany do stopnia kaprala podchorążego (1942). Od listopada 1943 poszukiwany przez Niemców ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem „Jerzy Żmijewski”. Od wiosny 1944 samodzielnie dowodził oddziałem w ramach Oddziału Bojowego przy KG NSZ. Brał udział w wielu akcjach zdobywania broni (i kierował nimi), „upominaniu” i likwidacji kolaborantów, transportach z Warszawy do obozu leśnego NSZ w Jacie, kolportażu prasy konspiracyjnej. W lipcu 1944 dowodził akcją uwolnienia kilkudziesięciu Polaków – robotników przymusowych w Nadmie k. Kobyłki.

W czasie Powstania Warszawskiego początkowo jako dowódca półplutonu walczył na ul. Towarowej, Łuckiej i Grzybowskiej, potem wraz z oddziałem przyłączył się do AK, walczył w północnej części Śródmieścia (oddział wszedł w skład 1. Kompanii NSZ „Warszawianka”, Zgrupowanie AK „Chrobry II”). Brał m.in. udział w próbie zdobycia hotelu „Astoria” przy ul. Chmielnej, w zdobyciu budynku Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji przy pl. Sokratesa Starynkiewicza (wspólnie z oddziałem rtm. Witolda Pileckiego), walkach na ul. Towarowej w magazynach firmy Hartwiga, ul. Krochmalnej, w Al. Jerozolimskich i na Starym Mieście.

Po upadku Powstania Warszawskiego przez Niemcy i Szwajcarię przedostał się do Francji, 17 I 1945 wstąpił do Wojska Polskiego, następnie dostał przydział do 2. Korpusu 5. Pułku Zapasowego armii gen. Władysława Andersa we Włoszech. Po demobilizacji w czerwcu 1946 pierwszym transportem wrócił do Polski, podjął studia na Politechnice Warszawskiej. Pracował jako kierownik budów, konsultant, kierownik Działu Przygotowań i Realizacji Budów oraz dyrektor Zakładu Remontowo-Budowlanego Akademii Medycznej w Warszawie.

Aktywny działacz społeczny i wiceprezes Zarządu Głównego Związku Żołnierzy NSZ w Warszawie, jeden z żołnierzy uczestniczących w spotkaniach z młodzieżą w warszawskich szkołach. Inicjator projektu budowy pomnika Narodowych Sił Zbrojnych na Powązkach Wojskowych w Warszawie. Bohater artykułów prasowych i internetowych, współautor książek i publikacji Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.

Pochowany 13 I 2017 z honorami wojskowymi w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Kobyłce. Odznaczony Krzyżem Walecznych i awansowany do stopnia plutonowego podchorążego (1944), Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego NSZ (po 1992), Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011), Odznaką Pamiątkową Zgrupowania AK „Chrobry II” (1969).

Źródło: Nachtman Jerzy ps. „Kazimierz Olecki”, „Wołomiński”, nsz.com.pl [dostęp: 15 IV 2017]; Jerzy Nachtman – Powstanie Warszawskie 1944, www.sppw1944.org [dostęp: 15 IV 2017]; Narodowe Siły Zbrojne. Konspiracja w Wołominie…, dz. cyt.; informacje uzyskane od brata ciotecznego Jacka Brzuszczyńskiego [Wołomin 12 V 2017].

Anna Wojtkowska

„Gdy gaśnie pamięć ludzka…”

Można?, Można! Uchronić ją od zapomnienia…

“Serdecznie zapraszam na sentymentalne spotkania w miejscach magicznych, pełnych wspomnień o zdarzeniach i ludziach, którzy tworzyli historię wiosek i miast powiatu wołomińskiego.”

Dwutomowa praca „Za bramą wiecznego spokoju. Zwykli niezwykli związani z Ziemią Wołomińską” wciąż do nabycia u Autorki! Może to dobry prezent dla kogoś zainteresowanego lokalną historią?