Klembów należy do najstarszych miejscowości naszego regionu. Już w czasach pogańskich istniała tu osada, po której archeolodzy znaleźli gliniane urny, szczątki murowanych zabudowań i fragment ukrytej pod ziemią brukowanej ulicy. Wieś Klembowo z całą pewnością istniała już w XIV wieku. Należała wówczas do diecezji gnieźnieńskiej. Zapewne biskup płocki Klemens Pierzchała herbu Roch (zm. 1358) obdarzył odpustami ufundowany przez krewnych drewniany kościół w Klembowie. Przed 1442 r. powstała tu parafia, obejmująca rozległe, rzadko zaludnione tereny pokryte gęstymi lasami. W XV-XVIII wieku Klembów był własnością spokrewnionego z biskupem Klemensem rodu Klembowskich herbu Pierzchała. Według „Herbarza polskiego” Adama Bonieckiego wywodzili się oni z ziemi łukowskiej, a ich druga gałąź rodu – z Klembowa.
W 1531 r. dziedzicami Klembowa byli Piotr Mściszkiewicz, Mikołaj Żołnierzowicz i Grzegorz Klembowski, w 1552 r. – syn tego ostatniego, Stanisław. Inny Stanisław, syn Jana, dziedziczył w 1580 r. na Szczepanku i Jasienicy koło Tłuszcza. Zmarł bezdzietnie, a dobra po nim objął jego brat, Wawrzyniec, żonaty z Anną Śleszyńską, której zapisał w dożywocie Międzyleś.
Spokrewnieni z Klembowskimi byli Pruszkowscy, Pęciccy i Progroszewscy, których nazwiska wywodziły się z osad wchodzących w skład Klembowa. W 1665 r. Jerzy Klembowski sprzedał swoją część Klembowa niejakiemu Grodzickiemu, zaś w latach 1771 i 1788 Józef i jego brat Łazarz sprzedali swoje części tej miejscowości bratu stryjecznemu Jakubowi. Tenże Jakub wreszcie w 1792 r. sprzedał swoją część Klembowa i Dminina niejakiemu Dmochowskiemu. W wyniku tych transakcji Klembowscy przestali być dziedzicami Klembowa, wielu z nich przeprowadziło się w inne rejony kraju. Najsławniejszy z rodu, Bonawentura (1795-1888), pochodził już z okolic Krzemieńca na Wołyniu. Był dość znanym malarzem i rysownikiem, absolwentem wileńskiej Szkoły Sztuk Pięknych, nauczycielem rysunku i malarstwa w kilku szkołach, w tym sławnego Liceum Krzemienieckiego.
Tymczasem Klembów ucierpiał srodze podczas „potopu” szwedzkiego. 23 kwietnia 1656 r. wieś została spalona przez nieprzyjaciela, spłonął też miejscowy kościół (1656). Odbudował go w 1658 r. swoim kosztem Samuel Czosnowski, jeden z siedmiu synów (i dwóch córek) wojskiego liwskiego Andrzeja (zm. 1619) dziedzica Lipin, Jasienicy, Tułu i Okuniewa (nabytego od Leszczyńskich w 1613 r.). W dziele odbudowy pomagali mu Wolińscy. Ten drugi kościół drewniany spłonął podczas Powstania Kościuszkowskiego w 1794 r. Jego resztki zostały rozebrane w 1829 r. W końcu XVIII w. dziedzicami Klembowa był stolnik nurski Jan Woliński, następnie Sobolewscy.
Na początku XIX w. Klembów był własnością podczaszego drohickiego Jana Czarneckiego. W 1822 r. nabył go generał Franciszek Żymirski. Dobra Klembowa obejmowały wówczas także Jasienicę, Łysobyki, Krusze, Borki, Zamoście Klembowskie i kilka innych folwarków. Dobra Klembów obejmowały 1780 mórg ziemi, w tym folwark – 767, wieś – 454, plebania – 79, inne grunty 38 mórg ziemi i 441 mórg lasu. Folwark Krusze obejmował 516 mórg ziemi, folwark Borki – 220 mórg ziemi i 592 mórg lasu. Wieś Klembów miała w 1827 r. 38 domów i 286 mieszkańców. Stanowiła wówczas samodzielną gminę i parafię. Natomiast do parafii Klembów w 1810 r. należały wsie Klembów, Krusze, Borki, Jasienica, Miąse, Łysobyki, Jaźwie, Międzyleś, Szczepanek, Kabiel, Kąty Międzyleskie, Wola Rasztowska, Roszczep, Tłuszcz, Kraszew, Kasztów, Dobczyn, Pasek, Kozły, Lipka.
Generał Żymirski okazał się skrzętnym gospodarzem. Wzniósł na folwarku w Klembowie murowane budynki gospodarcze, zbudował gorzelnię, postawił karczmę, oddaną potem w dzierżawę. Rozpowszechnił uprawę zbóż, ziemniaków, roślin pastewnych, rozwinął hodowlę owiec i bydła. Sam żył skromnie w lichym domu drewnianym, pieniądze przeznaczał na inwestycje. W latach 1823-1829 zbudował własnym kosztem nowy kościół murowany, zachowany do dzisiaj. Osadził w nim na probostwie gospodarnego księdza Stanisława Zawadzkiego.
Przywiązanemu silnie do Klembowa generałowi nie dane było tu żyć długo. W Powstaniu Listopadowym jako dowódca dywizji piechoty walczył pod Kałuszynem, Mińskiem i Wawrem, wreszcie w sławnej bitwie pod Grochowem. Tutaj w Olszynce 25 lutego 1831 r. okrył się nieśmiertelną chwałą wraz z całą swoją dywizją. Tego dnia wieczorem trafiony pociskiem armatnim zmarł po przewiezieniu do szpitala oficerskiego w Warszawie. Pochowany został w kościele w Klembowie. Świątyni tej podarował w testamencie 2 tys. zł, by w rocznicę śmierci odprawiono tu nabożeństwo za jego duszę. Po latach wmurowano w ścianę kościoła epitafia ku jego czci, a także Ludwiki Żymirskiej, zmarłej w 1828 r. Z. czasów generała zachowała się dotąd także drewniana dzwonnica. Ufundowany przez niego kościół ucierpiał podczas działań wojennych 1944 r. Po wojnie został odbudowany. Po śmierci generała zarządzała Klembowem jego żona, Salomea z Karskich (zm. 1851), następnie syn Józef. W 1858 r. sprzedał on wieś Józefowi Kurelli. Ten jednak zbankrutował, toteż jego majątek został w 1876 r. zlicytowany.
Ludność jego niewiele wzrosła od 1827 r. Na terenie gminy znajdowały się trzy szkoły początkowe, co w tamtych czasach oznaczało wyraźny postęp w dziedzinie oświaty. Dziedzicami Klembowa byli Zebrowscy, Czarneccy, Sawiccy i Klemczewscy. W 1905-1907 r. mieszkańcy Klembowa na apel rewolucjonistów zbojkotowali wybory do Dumy Państwowej i podobnie jak w innych wsiach i miasteczkach wystąpili z żądaniem przywrócenia szkół polskich. W 1903 r. prawie cała wieś spłonęła w wyniku pożaru. W sześć lat później z inicjatywy proboszcza ks. Stanisława Kuczyńskiego powstała straż pożarna.
Podczas bitwy warszawskiej 1920 r. Klembów zajęli na krótko bolszewicy. Po kilkudniowym tu pobycie, 17 sierpnia wycofali się stąd pod naporem kontrofensywy polskiej.
W czasach II Rzeczypospolitej Klembów był znaczącym ośrodkiem ruchu ludowego. Dość silne wpływy miało tu lewicowe PSL Wyzwolenie. Bolesław Koskowski z Klembowa był przez pewien czas prezesem organizacji powiatowej. W okresie okupacji hitlerowskiej ludowcy z Klembowa przystąpili do organizowania konspiracyjnych Batalionów Chłopskich, zbrojnego ramienia tajnego Stronnictwa Ludowego wchodzącego w skład koalicji tworzącej rząd polski na emigracji. Początek BCH dał Marian Gotowiec z Krusza koło Klembowa, który założył Chłopską Organizację „Racławice” (na przełomie 1939/1940 r.). W skład trójki organizacyjnej wszedł również Wincenty Koskowski z Klembowa. Dom Gotowców w Ostrówku pod Klembowem stał się punktem dowodzenia BCH w byłym powiecie radzymińskim, Marian Gotowiec został komendantem powiatowym. Pierwszy oddział bojowy BCH powstał w 1943 r. Jedną z akcji przeprowadził pod Klembowem 14 lipca 1944 r. wspólnie z oddziałem Armii Krajowej z Ręczaj, dowodzonym przez „Wyboja” (Stanisława Synakowskiego). Zlikwidował tu posterunek niemiecki zdobywając
broń i wypuszczając do lasów grupę Kałmuków, renegatów radzieckich służących dotąd Niemcom.
W Klembowie, podobnie jak w całej okupowanej Polsce, miejscowi nauczyciele prowadzili tajne nauczanie. W tutejszej szkole uczyli wówczas Stanisław Kuchna, Leon Dobrzyński, Maria Rutkowska, Janina Dytnerska i M. Krauze. Najbardziej zaangażowani w tajnym nauczaniu byli Dobrzyński i Rutkowska. W Kruszu koło Klembowa tajne nauczanie prowadziła Stanisława Kuligowska, w Ostrówku – Józef Młyński (zamordowany w 1943 r.) w Kraszewie – Feliks Woźniak. Sporadycznie zakazanych przez okupanta przedmiotów uczyli też inni nauczyciele, w tym kierownik szkoły Mieczysław Kobus i jego żona Stanisława.
Klembów był też ośrodkiem AK-wskiego ruchu oporu. Już na jesieni 1939 r. powstała w Ostrówku Tajna Organizacja Wojskowa. W skład jej weszli Tadeusz Wiśniewski, Jan Klimkiewicz, nauczyciele i inni. TOW wstąpiła niebawem do ZWZ-AK. W połowie 1942 r. komendę Obwodu AK „Rajski Ptak” przeniesiono ze względów bezpieczeństwa do Ostrówka koło Klembowa, tutaj bowiem szeroko rozrzucone w lasach stały oddzielne domy i domki letniskowe. Tutaj mieszkali też niektórzy członkowie komendy, jak miejscowi nauczyciele por. Zdzisław Dytnerski i por. rez. Stanisław Gajowniczek. W Klembowie powstała też placówka ZWZ-AK. Latem 1944 r. Klembów znalazł się na linii frontu. 31 lipca zajęły go czołgi radzieckiej czołówki pancernej 2 Armii. 2 sierpnia uderzyli nań Niemcy i odzyskali wieś. W końcu sierpnia umocniła tu swoje pozycje 70 Armia Radziecka. W pierwszych dniach września wojska radzieckie zdobyły Klembów, niebawem front przesunął się nad Wisłę. Działania wojenne spustoszyły znacznie miejscowość, zniszczeniu uległ stary dwór. Wcześniej znszczała też karczma, w 1873-1879 r. własność Zygmuta Jachacego.
Wieści Podwarszawskie
nr 18, 1997
+ There are no comments
Add yours