W kwietniu i maju 1941 roku transporty wojsk niemieckich zaczęły ciągnąć na wschód. A że mieszkaliśmy przy Trakcie Warszawskim, dom nasz trząsł się w posadach. Transporty ciągnęły dzień i noc. Zastanawialiśmy się, gdzie oni tak jadą? Po co? Przecież zajęli…

Wieczorem siedzimy przy stoliku. Ala, Cybulski, Jurek i ja. Gramy w brydża. Lampa karbidowa jasno świeci. Ciepło, ze oknem deszcz. – Nie liczysz – strofuje mnie Jurek: – Jak ty licytujesz? Rzeczywiście nie myślę o kartach, myślę o rodzicach, mam…

W okolicach Sławka, po pobliskich wioskach, włóczy się dwoje żydowskich dzieci z Jadowa. Rodziców, rodzeństwo, rodzinę zamordowano w ghetcie. Czternastoletniej dziewczynce wraz z ośmioletnim braciszkiem udało się skryć, a potem uciec do lasu. Łaziły biedactwa odziane w szmaty, po lasach,…

Jesień — drewniany domek z gankiem, obrośniętym winem. Przed gankiem klomb. Róże pąsowe, herbaciane, białe, Siedzę na ławeczce przed domem pod drzewem, Słońce gładzi mnie swoimi dobrotliwymi promieniami, ogrzewa mnie. Wdycham zdrowe, świeże powietrze. Tam, w dali, łąka zielona, a…

Wracamy do miasteczka Jadów, które tym razem odkrywa przed nami swoją okrutną, dramatyczną i tragiczną historię. Jesienią 1942 roku dzisiejszy plac Dreszera i ulica poniatowskiego utopione zostały we krwi. Tamtego dnia Niemcy dokonali likwidacji jadowskiego getta. Marcin Ołdak

– Wojsko odsłużyłem w Łucku, w 24 pułku 27 Dywizji Wołyńskiej, wróciłem stamtąd w stopniu sierżanta podchorążego. Dziwne, ale gdy wybuchła wojna nie dostałem żadnego powołania. Pojechałem zatem do Rembertowa, gdzie formowała się zapasowa kompania. Zostaliśmy skierowani na pierwszą linię,…

Na terenie powiatu radzymińskiego działały i inne organizacje konspiracyjne. Poza Batalionami Chłopskimi, rozbudowaną liczebnie organizacją była Armia Krajowa (kontynuatorka Polskiego Związku Powstańczego i Związku Walki Zbrojnej). Powstała na bazie b. sanacyjnych organizacji oraz aparatu władzy Polski przedwrześniowej. Skupiła więc w…

Na szczególną uwagę zasługują kobiety, które miały podwójne obowiązki – pracę, stanowiącą źródło utrzymania, codzienne zabiegi o zaspokojenie elementarnych potrzeb życiowych rodziny oraz działalność w konspiracji. Kobiety – żołnierze z WSK II Rejonu to przede wszystkim łączniczki, kolporterki poczty i podziemnej prasy, sanitariuszki, opiekunki lokali konspiracyjnych. Do ich zadań należało też przenoszenie, czy ukrywanie broni, sprzętu, dokumentów; zbieranie informacji o siłach i ruchach nieprzyjaciela, np. obserwacja przejeżdżających przez Marki pojazdów niemieckich; obsługiwanie punktów/skrzynek kontaktowych; szeptana i uliczna propaganda wśród miejscowej ludności.

Powstanie i skład Oddziału Specjalnego BCh Przed powstaniem Oddziału Specjalnego różne drobne akcje o charakterze sabotażowo-dywersyjnym prowadziły doraźne zorganizowane grupy, które wykonywały rozkazy Komendy Obwodu BCh. Była to działalność skierowana na ochronę wsi przed kontyngentami, przeciwdziałanie przed współpracą pojedynczych osób…

II rejon – lata 1940-1944 Podstawowym zadaniem ZWZ było przygotowywanie sił i środków do odbudowy państwa polskiego na drodze walki zbrojnej, która miała się rozpocząć „z chwilą wkroczenia do kraju Wojsk Polskich”108. Klęska Francji i świadomość prowadzenia długotrwałej walki z…

Powstanie i rozwój organizacyjny ZWZ/AK na terenie II rejonu W listopadzie 1939 r. na podstawie decyzji Naczelnego Wodza i Premiera Rządu Emigracyjnego gen. Władysława Sikorskiego została utworzona w miejsce Służby Zwycięstwu Polski konspiracyjna organizacja wojskowa – Związek Walki Zbrojnej. Szczegółowe…

Jedną z pierwszych i najliczniejszych organizacji konspiracyjnych powstałych tuż po klęsce 1939 roku była Komenda Obrońców Polski. W latach 1942/1943 ugrupowanie weszło w skład Armii Krajowej. Założycielem KOP na naszym terenie byli nauczyciele, Jerzy Zwinogrodzki z Tłuszcza i Janina Dudówna…

Obóz prolondyński Przed wyzwoleniem ziem polskich w 1944 r. funkcjonowały w naszym kraju dwa liczące się obozy polityczne, szykujące się do zdobycia władzy: prolondyński i komunistyczny. Bez porównania silniejszy, mający poparcie większości społeczeństwa był ten pierwszy, dysponujący zorganizowanym państwem podziemnym,…

Cichociemni – specjalnie wyszkoleni żołnierze, którzy w czasie wojny byli desantowani z Wielkiej Brytanii i Włoch do okupowanej Ojczyzny. Szczególnie często do zrzutu dzielnych skoczków dochodziło na terenie wschodniej części powiatu wołomińskiego m.in. w marcu 1942 roku na Postoliska (gmina…