Kilka nietypowych ujęć jadowskiej świątyni. Rafał Szkatuła

Kościół i parafia w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945 Wojska niemieckie wkroczyły do Marek 14 września 1939 r., rozpoczynając trwającą dokładnie 5 lat okupację osady1. Okupacja Marek przez władze niemieckie nie spowodowała jednak zaprzestania działalności przez kościół i parafię marecką. Działalność…

W niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Dachau do roku 1945 było osadzonych 1780 księży. Uwięzienia nie przeżyło 868. Jednym z nich był ks. Jan Golędzinowski, polski kapłan rzymsko-katolicki, działacz niepodległościowy i społeczny. Jego męczeńska śmierć jest zaledwie ostatnim elementem jego świętości….

Pierwszym widokiem, jaki jawił się licznie przybywającym tu traktem z Warszawy pielgrzymom, była monumentalna budowla z dwiema wieżami niczym brama wjazdowa Niebieskiego Jeruzalem, co zdawał się potwierdzać niezachowany łaciński napis nad drzwiami głównymi do kościoła „To jest dom Boży i brama niebios”. Pielgrzymi od terenu dzisiejszej Zielonki szli pieszo do kościoła, rozważając po drodze stacje Drogi Krzyżowej. Droga ta kończyła się Kaplicą Ukrzyżowania i Grobu Chrystusa, zwaną potocznie Kaplicą Ogrójca.

Po ukończeniu budowy świątyni Marcin Załuski zabiega w stolicy apostolskiej o liczne odpusty, sprowadza do świątyni relikwie. Odtąd w parafii za przyzwoleniem stolicy apostolskiej było 15 odpustów. W 1753 roku ordynariusz diecezji płockiej zatwierdził w Kobyłce misję jezuicką zwaną Missio Zalusciana. Jezuici prowincji litewskiej osiedlili się w Kobyłce w 1755 roku, a biskup Załuski przekazał im w zarząd Kobyłkę, parafię i świątynię. Przebywało tu jednocześnie od 6 do 7 jezuitów, którzy tu prowadzili misje ludowe, ewangelizując miejscową ludność, ale również często objeżdżali parafie w całej diecezji płockiej, głosząc Słowo Boże. Kobyłka stała się miejscem pielgrzymkowym jednym z siedmiu ośrodków kalwaryjnych w Polsce. Marcin Załuski pobudował przy kościele dwa domy dla pielgrzymów – jeden dla mężczyzn, drugi dla kobiet. Na rekolekcje przybywają tu licznie pielgrzymi z Warszawy i okolic.

Właściciel dóbr Ząbki (1905–1945), właściciel cegielni w Ząbkach, inwestor rozbudowy infrastruktury wsi wokół cegielni, np. budowniczy stacji kolejowej Ząbki, bocznicy kolejowej, fabrycznej kolejki wąskotorowej do Bródna i Pragi, zaplecza mieszkalnego dla pracowników cegielni. Założyciel „Towarzystwa Budowy Miasta – Ogrodu Ząbki” (1911), przeznaczył część swojego majątku pod realizację projektów na dzielnicy Parcele (1911), wspólnie z księżną Heleną Radziwiłłową wybudował pierwszy w Ząbkach drewniany kościół Świętej Trójcy (1916).

Ważniejsze darowizny na rzecz kościoła i parafii Z lipca 1919 r. pochodzi akt darowizny gruntu w ilości 4 morgów i 15 prętów (tj. około 2,5 h – RK) z przeznaczeniem na potrzeby parafii św. Izydora w Markach. W odpisie tegoż…

Inicjatorem budowy był ks. Jesionowski, przedstawiciele Dozoru Kościelnego oraz członkowie powstającej AK. Budowę rozpoczęto wiosną 1932 r. sprowadzeniem 15 ton wapna, które zalasowano i zbudowano nad nim specjalna szopę. W tym też roku wybudowano studnię. Od tego momentu na łamach ukazujących się zwykle co miesiąc WP drukowano tzw. Złotą Księgę Dobroczyńców, w której zamieszczano nazwiska osób, które w jakikolwiek sposób przyczyniły się do budowy DK.

Z dalszych zapisków wizytatora Marcina Krajewskiego wynika, że kościół był w dobrym stanie. Okna, drzwi i ściany były nieuszkodzone, dach na kościele też nie budził żadnych wątpliwości, gdyż na prośbę biskupa – wizytatora połowa dachu była kilka miesięcy wcześniej wymieniona. Podobnie jak dzwonnica, która liczyła trzy dzwony (1 uszkodzony i 2 dobre), także i kopuła kościoła pokryta była blachą i znajdowała się w dobrym stanie. Żadnych zastrzeżeń wizytator nie miał do cmentarza, podobnie dobrze przedstawiał się stan organistówki wzniesionej staraniem księdza proboszcza, a zamieszkałej przez ks. kapelana i organistę. W drugim domu na poświętnym za drogą mieszkał poddany kościelny Roch Lazicki. Z dalszej części sprawozdania wizytatora wynika, że innymi poddanymi byli Gabriel Kryszkowicz „na Karpinie” i Tomasz Kaszubiak „na Dąmbrówce”.

decyzją ówczesnego zwierzchnika Kościoła Rzymsko Katolickiego na ziemiach polskich ks. kardynała Aleksandra Kakowskiego kościół w Markach z dniem 20 października 1917 r. staje się samodzielną parafią, niezależną od parafii Matki Boskiej Loretańskiej na Pradze i jej grodziskiej filii, która teraz stała się filią podległą parafii w Markach. Proboszczem parafii mianowany został ks. D. Budzejko.

Z dokumentu sporządzonego w 1445 r. w Pułtusku (był to wówczas archidiakonat) wynika, iż pierwszym proboszczem w Dąbrówce był ksiądz o imieniu Felisław.[3] Kilka lat po utworzeniu parafii w Dąbrówce powstał konflikt między proboszczem z Klembowa i Dąbrówki o dziesięcinę ze wsi wcześniej należących do parafii w Klembowie, a obecnie znajdujących się w nowoutworzonej parafii w Dąbrówce. Konflikt ten był tak zacięty, iż jego rozwiązaniem zajął się biskup płocki.

Hasła rodzącego się ruchu socjalistycznego stały się przyczyną podziałów i polaryzacji wśród społeczności mareckiej. Szczególnie te, które burzyły dotychczasowy porządek społeczny i pośrednio atakowały religię zostały zdecydowanie odrzucone przez ludzi skupionych wokół kościoła. Swego rodzaju przeciwwagą dla tworzących się partii socjalistycznych były stowarzyszenia i organizacje również skupiające robotników organizujące się przy mareckim kościele.

Tło historyczne erekcji parafii Budowa świątyni w Markach Kościół w Grodzisku Dnia 2 kwietnia 1602 r. pochodzi darowizna Zygmunta III Wazy dla Ojców Bernardynów z Warszawy – wsi Grodzisk wraz ze znajdującym się tu drewnianym (modrzewiowym) kościółkiem zbudowanym według legendy…

Przez 83 lat po wybudowaniu, obecny kościół nie był wcale odnawiany. Pierwszy raz wzięto się do restauracyi w 1822 i 23 roku za O. Salwiusza Sikorskiego. Presbiterium i nawa główna, wówczas nie uległa żadnej zmianie; nawy boczne i kaplice zmieniono…